Η απόφαση του Ηνωμένου Βασιλείου να εγκαταλείψει την ΕΕ προκάλεσε σοκ στην  Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία έχει διαμορφωθεί μέσα από μια μακρά και δύσκολη διαδικασία ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης που εκτείνεται σε βάθος επτά δεκαετιών. Το Brexit ήρθε σε μια ευνοϊκή στιγμή, σε μια Ένωση η οποία εξακολουθούσε να βρίσκεται αντιμέτωπη με τις επιπτώσεις της ευρωπαϊκής κρίσης, την προσφυγική κρίση και άλλες προκλήσεις, οι οποίες ανέδειξαν τις αδυναμίες της και ήταν μια υπενθύμιση ότι τα κράτη μέλη δεν μπορούν να συνεχίσουν στον ίδιο δρόμο της ολοκλήρωσης. Αναγνωρίζεται ευρέως, ότι η ΕΕ που προέκυψε μέσα από τις πρόσφατες κρίσεις είναι πιο διαφοροποιημένη, ωστόσο, δεν είναι σαφές εάν η διαφοροποίηση αυτή αποτελεί μέρος του προβλήματος ή μέρος της λύσης. Όλα τα πολιτικά συστήματα είναι διαφοροποιημένα, αλλά η ΕΕ είναι ξεχωριστή στον τρόπο με τον οποίο είναι διαρθρωμένη και στον τρόπο με τον οποίο συντελλείται η διαδικασία της ολοκλήρωσης. Η Λευκή Βίβλος της ΕΕ περιέχει προτάσεις που συνιστούν και περισσότερη και λιγότερη διαφοροποίηση.

Ο κύριος σκοπός του έργου EU3D είναι να αναπτύξει και να εφαρμόσει, στην ΕΕ και πέρα ​​από αυτήν, μία θεωρία διαφοροποίησης που εξετάζει τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες η διαφοροποίηση είναι πολιτικά αποδεκτή, θεσμικά βιώσιμη και δημοκρατικά νόμιμη. Εξετάζει επίσης τις συνθήκες υπό τις οποίες η διαφοροποίηση δεν έχει αυτά τα θετικά χαρακτηριστικά και δημιουργούνται συνθήκες επικράτησης κάποιων κρατών μελών έναντι άλλων. Για να ολοκληρώσει αυτό το σκοπό, το έργο EU3D επιχειρεί μια ολοκληρωμένη ανάλυση της πολυεπίπεδης θεσμικής και πολιτειακής οργάνωσης της ΕΕ σε διάφορους τομείς πολιτικής.

Ερευνητικές δραστηριότητες

  • Το EU3D θα προσδιορίσει, θα ταξινομήσει και θα αξιολογήσει εκείνες τις μορφές διαφοροποίησης που είναι προβληματικές, δηλακή ευνοούν μορφές επικράτησης των ισχυρών κρατών στη σύγχρονη Ευρώπη. Το φάσμα της έρευνας που θα διεξαχθεί περιλαμβάνει τόσο την εσωτερική διάσταση της ΕΕ όσο και την εξωτερική διάσταση της Ένωσης (διεύρυνση, συνδεδεμένα μη μέλη και Brexit).
  • To EU3D ερευνά τις ιστορικές ρίζες και τις εξωτερικές πηγές αυτών των μορφών που προσδιορίζουμε ως προβληματική διαφοροποίηση, προκειμένου να διαπιστωθεί πόσο βαθιά είναι εδραιωμένες στην δομική οργάνωση της ΕΕ.
  • Το EU3D συγκρίνει και αντιπαραβάλλει την ΕΕ με άλλες μορφές πολιτικής ενοποίησης (κράτη και περιφερειακές οργανώσεις) προκειμένου να διαπιστωθεί κατά πόσον ή σε ποιο βαθμό η ΕΕ είναι μοναδική και ξεχωριστή.
  • Το EU3D εξετάζει ευρέως διαδεδομένες αντιλήψεις μέσα από τις οποίες γίνεται κατανοητή και αποδεκτή η διαφοροποίηση στην ΕΕ. Εξετάζει επίσης τα κοινοβούλια ως πηγές μεταρρυθμίσεων (προκειμένου για να ξεπεραστούν οι μορφές επικράτησης και υπεροχής  που δημιουργεί η διαφοροποίηση).
  • Το EU3D αναπτύσσει μια βάση συλλογής προτάσεων για τη μεταρρύθμιση της ΕΕ και κάνει μια συνεκτική και συστηματική αξιολόγηση αυτών σύμφωνα με το αναλυτικό πλαίσιο του έργου, και σε στενή συνεργασία με ειδικούς στην πολιτική ανάλυση και με άλλα ενδιαφερόμενα μέρη.
  • To EU3D συμμετέχει ενεργά μαζί με ενδιαφερόμενους δρώντες (stakeholders) στην ανάπτυξη προτάσεων πολιτικής και επιχειρεί να διασυνδέσει την έρευνα και τη διαμόρφωση πολιτικής στον τομέα της διαφοροποίησης.

Επιστημονικός συντονιστής

John Erik Fossum —ARENA Κέντρο Ευρωπαϊκών Μελετών, Πανεπιστήμιο του Όσλο

Πακέτα εργασίας του EU3D

Αναλυτικό πλαίσιο: Πολιτική διαφοροποίηση και η επικράτηση των ισχυρών (WP1)

  • Συντονιστές: Erik O. Eriksen και John Erik Fossum

Προσδιορισμός και ανάλυση προβληματικών μορφών εσωτερικής διαφοροποίησης στην ΕΕ (WP2)                                                                                                                                            

  • Συντονιστές: Jozef Bátora και Ben Rosamond

Η εξωτερική διαφοροποίηση της ΕΕ και το ζήτημα της δεσπόζουσας θέσης (WP3)                      

  • Συντονιστές: Dia Anagnostou, Chris Lord, Sabine Saurugger

Δημόσιες απόψεις, συζητήσεις και μεταρρυθμίσεις (WP4)                                                           

  • Συντονιστές: Dirk Leuffen και Hans-Jörg Trenz

Οι μεταρρυθμίσεις για το μέλλον της Ευρώπης (WP5)                                                                  

  • Συντονιστές: Sergio Fabbrini και Magdalena Góra

Συστάσεις πολιτικής και πολιτικών (WP6)                                                                                          

  • Συντονιστές: John Erik Fossum και Guntram Wolff

Συνεργαζόμενα Ιδρύματα

 

Στοιχεία επικοινωνίας

για το ΕΛΙΑΜΕΠ

Συντονιστής

ARENA Κέντρο Ευρωπαϊκών Μελετών, Πανεπιστήμιο του Όσλο

Νέα & Media

Άρθρο της Φ. Χατζησταύρου στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού ερευνητικού προγράμματος EU3D