Το ερευνητικό έργο EMBRACE (EMBRACing changE – Overcoming Blockages and Advancing Democracy in the European Neighbourhood) έχει ως στόχο να απαντήσει στις τάσεις εναντίωσης στη δημοκρατία ύστερα από τις “επαναστάσεις των χρωμάτων” και την Αραβική Άνοιξη. Για τον στόχο αυτόν το EMBRACE θα υλοποιήσει μια διεπιστημονική, πολυμεθοδική και διαπεριφερειακή αξιολόγηση, τόσο των εμποδίων όσο και των κινητήριων δυνάμεων του εκδημοκρατισμού σε 12 χώρες στην Ανατολική Ευρώπη, το Νότιο Καύκασο, τα Δυτικά Βαλκάνια, τη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή. Σε συνεργασία με 14 διεθνή ιδρύματα-εταίρους θα αναπτυχθούν καινοτόμα εργαλεία πολιτικής για τη βελτίωση της ικανότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην προώθηση της δημοκρατίας, μέσω της οικοδόμησης θεσμών και της συνεργασίας με ηγεσίες που υποστηρίζουν τις μεταρρυθμίσεις, αλλά και μέσω της εμπλοκής με την κοινωνία των πολιτών και τα κοινωνικά κινήματα. Για τα επόμενα 3 χρόνια, το έργο θα λάβει χρηματοδότηση ύψους 2,8 εκατ. ευρώ από το πρόγραμμα-πλαίσιο «Horizon Europe» της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Βασικοί στόχοι

Οι κύριοι στόχοι του EMBRACE είναι:

  • Η προώθηση τεκμηριωμένης γνώσης σχετικά με τα εμπόδια της διαδικασίας εκδημοκρατισμού στην Ευρωπαϊκή Γειτονία και η εύρεση τρόπων επίλυσης αυτών των εμποδίων βάσει τοπικών λύσεων.
  • Η ενίσχυση της ικανότητας των φορέων χάραξης πολιτικής να δώσουν κίνητρα σε ανθεκτικούς πολιτικούς φορείς ώστε να αγκαλιάσουν τη δημοκρατική αλλαγή και να ενισχύσουν συνεργατικές σχέσεις για μια σταθερή και ασφαλή Ευρωπαϊκή Γειτονία στην οποία μπορεί να αναπτυχθεί η δημοκρατία.

Η εμπειρική έρευνα θα περιλαμβάνει αυστηρά δομημένη, εστιασμένη σε βάθος ανάλυση μελετών περίπτωσης (case studies) δίνοντας έμφαση στη διαδικασία εκδημοκρατισμού σε 12 επιλεγμένες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, του Νότιου Καυκάσου, των Δυτικών Βαλκανίων, της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής (Ουκρανία, Λευκορωσία, Γεωργία, Αρμενία, Αζερμπαϊτζάν, Σερβία, Βόρεια Μακεδονία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Τυνησία, Αλγερία, Λίβανος και Παλαιστίνη) μελετώντας εμπόδια και παράγοντες ανοίγματος αυτής της διαδικασίας. Η ενδοπεριφερειακή και διαπεριφερειακή σύγκριση περιλαμβάνεται συστηματικά στον ερευνητικό σχεδιασμό του EMBRACE.

Οι περιπτωσιολογικές μελέτες θα δομηθούν κατά μήκος τεσσάρων κύριων θεματικών ομάδων:

  • Πολιτικοί και κοινωνικοί σχηματισμοί για δημοκρατικές αλλαγές μετά από λαϊκές εξεγέρσεις.
  • Εκδημοκρατισμός και οικονομικός εκσυγχρονισμός σε αυταρχικά και υβριδικά καθεστώτα.
  • Εμπόδια στη δημοκρατία και την ειρήνη σε μεταπολεμικές χώρες-κοινωνίες.
  • Σφαίρες επιρροής μεταξύ μεγάλων γεωπολιτικών δυνάμεων.

Το έργο θα επιδιώξει να ενισχύσει τη συμμετοχική “συν-δημιουργία” γνώσης μέσω ενός συνεργατικού ερευνητικού σχεδιασμού. Οι μελέτες περίπτωσης καθοδηγούνται από κοινού από τα πανεπιστήμια ή τις δεξαμενές σκέψης που βρίσκονται σε καθεμία από τις αντίστοιχες περιφέρειες, καθώς και από εξωτερικά ακαδημαϊκά ιδρύματα που βρίσκονται στην ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο με βαθιά γνώση των υπό μελέτη γεωγραφικών περιφερειών και θεματικών. Επιπλέον, για να διασφαλιστεί ότι το EMBRACE ανταποκρίνεται σε πραγματικές ανάγκες επιδιώκει μια προσέγγιση που λαμβάνει υπόψιν το πλαίσιο και τους εταίρους, στο οποίο θα συμμετέχουν από τα πρώτα στάδια της ερευνητικής προσπάθειας επαγγελματίες και υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής από φορείς της ΕΕ και τις υπό διερεύνηση χώρες. Σε κάθε μία από τις πέντε περιφέρειες που περιλαμβάνονται στο έργο θα διοργανωθούν τακτικές συναντήσεις ενδιαφερομένων μερών, προκειμένου να εξασφαλιστεί η συμμετοχή βασικών κοινωνικών φορέων καθ’ όλη τη διάρκεια του έργου. Αυτό θα επιτρέψει την ενσωμάτωση των τοπικών προοπτικών για τη δημοκρατία από διάφορους ενδιαφερόμενους φορείς και την προσαρμογή της προσέγγισης της «φιλελεύθερης δημοκρατίας» σε λιγότερο αμφισβητούμενες και πιο περιεκτικές μορφές δημοκρατίας.

Τέλος, το EMBRACE θα αναπτύξει ένα σύνολο καινοτόμων εργαλείων και οδηγιών διαμόρφωσης πολιτικής, συμπεριλαμβανομένης μιας συμμετοχικής προσέγγισης που επιτρέπει τη βελτίωση της δημοκρατικής διακυβέρνησης και τον προγραμματισμό της ΕΕ για την προώθηση της δημοκρατίας. Προκειμένου να μεγιστοποιηθεί ο μακροπρόθεσμος αντίκτυπος του EMBRACE, τα αποτελέσματα θα αξιοποιηθούν συνεργατικά για περαιτέρω έρευνα, ανάπτυξη ικανοτήτων και χάραξη πολιτικής. Το έργο περιλαμβάνει τη δημιουργία ψηφιακών εργαλείων ανοικτής πρόσβασης, podcasts στα μέσα ενημέρωσης και ένα δίκτυο ανταλλαγής γνώσεων που θα διατηρηθεί για την ανάπτυξη ικανοτήτων και την ενδυνάμωση των πολιτών σε όλες τις περιοχές Γειτονίας της ΕΕ, ώστε να καταστεί δυνατή η αμοιβαία μάθηση και η ανθεκτικότητα των κοινοτήτων.

Ο ρόλος του ΕΛΙΑΜΕΠ

Το Πρόγραμμα Νοτιο-Ανατολικής Ευρώπης του ΕΛΙΑΜΕΠ, ως επικεφαλής του Πακέτου Εργασίας 7 (WP7), θα επικεντρωθεί στη «Γεωπολιτική της προώθησης δημοκρατίας από την ΕΕ». Συγκεκριμένα, το WP7 στοχεύει στην κατανόηση των δυνατοτήτων της πολιτικής προώθησης δημοκρατίας από την ΕΕ για την αντιμετώπιση των γεωπολιτικών προκλήσεων από ισχυρούς μη ευρωπαϊκούς παράγοντες (π.χ. Κίνα, Ρωσία, ΗΠΑ). Διερευνά τον τρόπο με τον οποίο η προώθησης δημοκρατίας από την ΕΕ αλληλεπιδρά ή συγκρούεται με τις πολιτικές και τα εργαλεία που χρησιμοποιούν άλλοι γεωπολιτικοί δρώντες. Θα αξιολογήσει τη σχετική ισχύ της προώθησης της δημοκρατίας από την ΕΕ έναντι των πολιτικών που αναπτύσσουν άλλοι γεωπολιτικοί δρώντες. Η ανάλυση θα επικεντρωθεί, μεταξύ άλλων, σε δύο βασικές διαστάσεις: πρώτον, την «εγχώρια ζήτηση» για ανελεύθερες και αυταρχικές επιρροές, και δεύτερον, το οικονομικό και υλικό αποτύπωμα των φορέων εκτός ΕΕ, και πως το αποτύπωμα αυτό μπορεί να θέτει εμπόδια στον εκδημοκρατισμό και την προώθηση της δημοκρατίας από την ΕΕ. Το WP7 θα χρησιμοποιήσει έναν ερευνητικό σχεδιασμό μεικτών μεθόδων και θα εξετάσει δεδομένα με τη μορφή ημιδομημένων συνεντεύξεων, ομάδων εστίασης, δημόσιου λόγου και αναφορών στα μέσα ενημέρωσης, δημοσκοπήσεων κοινής γνώμης, ερευνών εμπειρογνωμόνων, οικονομικών δεικτών, κυβερνητικών εγγράφων στρατηγικής και δευτερογενών πηγών, όπως ακαδημαϊκές μελέτες και εκθέσεις δεξαμενών σκέψης. Η έρευνα πεδίου θα διεξαχθεί στην Ουκρανία (UESA), τη Γεωργία (ILIAUNI), τη Σερβία και τη Βόρεια Μακεδονία (ELIAMEP), την Αλγερία (ARI) και την Παλαιστίνη (PalThink).

Επιπροσθέτως, το Πρόγραμμα Νοτιο-Ανατολικής Ευρώπης του ΕΛΙΑΜΕΠ θα ηγηθεί της προσπάθειας για τη διαμόρφωση σεναρίων για το μέλλον της προώθησης δημοκρατίας από την ΕΕ. Τέλος, η ερευνητική ομάδα του Προγράμματος Νοτιο-Ανατολικής Ευρώπης του ΕΛΙΑΜΕΠ θα υλοποιήσει την έρευνα στη Βόρεια Μακεδονία για λογαριασμό του Πακέτου Εργασίας 4, το οποίο θα μελετήσει τους πολιτικούς και κοινωνικούς σχηματισμούς μετά από σχηματισμούς μετά από λαϊκές εξεγέρσεις.

Ερευνητές του Προγράμματος Νοτιο-Ανατολικής Ευρώπης που εμπλέκονται το έργο: Ιωάννης Αρμακόλας, Dimitar Bechev, Ιζαμπέλ Ιωαννίδου, Ana Krstinovska, Ιωάννης Γρηγοριάδης

Εταίροι/Κοινοπραξία

  • Berghof Foundation (Germany)
  • Konstanz University (Germany)
  • University of Lleida (Spain)
  • University of Maastricht (Netherlands)
  • Stockholm University (Sweden)
  • University of Gent (Belgium)
  • Arab Reform Initiative (France, Tunisia, Lebanon)
  • Ukrainian Association of European Studies (Ukraine)
  • Ilia State University (Georgia)
  • University of Belgrade (Serbia)
  • Pal Think for Strategic Studies (Palestine)
  • Concentris research management GmbH (Germany)
  • University of Manchester (United Kingdom) – συνδεδεμένος φορέας που φέρνει δική του χρηματοδότηση.

EMBRACE website: https://embrace-democracy.eu/

Χρηματοδότηση

Το έργο χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας “Horizon Europe” της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο πλαίσιο της συμφωνίας επιχορήγησης ID:101060809.