Η 11η Σεπτεμβρίου 2001 ήταν η μέρα που άλλαξε ριζικά την έννοια, το περιεχόμενο, αλλά και τις πολιτικές για την ασφάλεια. Οι στρατηγικές ασφάλειας των ΗΠΑ, αλλά και της Ε.Ε. (η οποία υιοθέτησε για πρώτη φορά Στρατηγική για την ασφάλεια το 2003) ανέδειξαν την τρομοκρατία ως τη σημαντικότερη απειλή για την παγκόσμια ασφάλεια. Επίσης, ακολούθησαν μία σειρά από σημαντικές αλλαγές και σε επίπεδο θεσμικό – διαρθρωτικό με την ίδρυση του Υπουργείου Εσωτερικής Ασφάλειας στις ΗΠΑ και την εκπόνηση της στρατηγικής εσωτερικής ασφάλειας να ξεχωρίζουν. Αντίστοιχα, μετά και τις επιθέσεις στη Μαδρίτη και στο Λονδίνο, υπήρξαν θεσμικές αλλαγές και στην Ε.Ε., αλλά και στα περισσότερα Κράτη- Μέλη (αντί- τρομοκρατικές στρατηγικές, θέσεις συντονιστών καταπολέμησης της τρομοκρατίας κ.α.).

Παράλληλα με τις αλλαγές σε επίπεδο πολιτικής-στρατηγικής, ακολούθησε και μία σημαντική διαφοροποίηση στην έρευνα για την τρομοκρατία. Τα βιβλία, τα άρθρα, οι μελέτες και τα ερευνητικά προγράμματα για την τρομοκρατία πολλαπλασιάστηκαν με καταιγιστικό ρυθμό. Το αποτέλεσμα αυτής της σημαντικής επιστημονικής και ερευνητικής παραγωγής ήταν να αλλάξει ριζικά και ο τρόπος προσέγγισης της τρομοκρατίας. Οι δύο σημαντικότερες διαφοροποιήσεις που επήρθαν ήταν: α) η έμφαση στις τρομοκρατικές οργανώσεις/δίκτυα, οι οποίες δεν συνδέονται απαραίτητα και άμεσα με κράτη και β) η διεθνής διάσταση της τρομοκρατίας και της φύσης της απειλής, κάτι που διαφοροποίησε σημαντικά τον τρόπο με τον οποίο κυρίως οι ευρωπαϊκές χώρες προσέγγιζαν και αντιμετώπιζαν την πολιτικά υποκινούμενη τρομοκρατία.

Με πρωτοβουλία των Η.Π.Α., ως απάντηση στις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, κηρύχτηκε το 2001 ο παγκόσμιος πόλεμος κατά της τρομοκρατίας με βασικό εχθρό την Al Qaeda και τα κράτη που θεωρήθηκε ή αποδείχθηκε πως στήριζαν, εξυπηρετούσαν ή διευκόλυναν με οποιονδήποτε τρόπο τη διεθνή ισλαμιστική τρομοκρατία. Σε αυτή τη λογική πραγματοποιήθηκε η επέμβαση στο Αφγανιστάν, αλλά και στο Ιράκ. Δεκαεπτά χρόνια μετά πως μπορεί κάποιος να αξιολογήσει τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας; Η διεθνής κοινότητα κατάφερε να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά την τρομοκρατία; Μπορεί η απάντηση στην παγκόσμια ισλαμιστική τρομοκρατία να είναι περιοριστικά στρατιωτική; Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα που μας απασχολούν τα τελευταία χρόνια.

Ο πόλεμος κατά της παγκόσμιας τρομοκρατίας δεν μπορεί να κερδηθεί εύκολα. Πρόκειται για μία από τις πλέον αρνητικές πλευρές της διαδικασίας της παγκοσμιοποίησης, η οποία έδωσε την ευκαιρία δράσης σε πολλούς μη κρατικούς δρώντες, με τις τρομοκρατικές οργανώσεις και τις εγκληματικές ομάδες ανάμεσα σε αυτούς. Ακόμη και η εκτέλεση του Osama bin Laden το 2011 απέδειξε πως στην ισλαμιστική τρομοκρατία δεν μπορούν να εφαρμοστούν αποτελεσματικά οι παραδοσιακές πρακτικές αντιμετώπισης τρομοκρατικών οργανώσεων (όπως είναι για παράδειγμα ο αποκεφαλισμός της ηγεσίας).  Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί, άλλωστε, η τρομοκρατική οργάνωση που ξεπέρασε σε επίδραση ακόμη και την Al Qaeda. Η ISIS, μπορεί να έγινε ευρύτερα γνωστή το 2014 με την ανακήρυξη του αποκαλούμενου «Χαλιφάτου», είχε ωστόσο ιδρυθεί αρκετά χρόνια πριν το 2003 και είχε θεωρητικά ηττηθεί μέσω συντριπτικών βομβαρδισμών στο Ιράκ που σκότωσαν και τον πρώτο της ηγέτη (Zarqawi).

Όπως αναδεικνύει τόσο η ISIS, όσο και η Al Qaeda που τα τελευταία χρόνια επανακάμπτει δυναμικά,  η ισλαμιστική τρομοκρατία δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο στρατιωτικά. Πέρα από τα βαθύτερα αίτια της τρομοκρατίας, τα οποία πρέπει επίσης να αντιμετωπιστούν, το σημαντικότερο σε αυτή την περίπτωση είναι η αναγκαιότητα καταπολέμησης του μεγαλύτερου όπλου των τρομοκρατών, της προπαγάνδας. Δεν πρέπει άλλωστε να ξεχνάμε πως η ISIS τελειοποίησε την προπαγάνδα και αξιοποίησε πλήρως τις νέες επικοινωνιακές δυνατότητες του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για κινητοποίηση, ριζοσπαστικοποίηση, στρατολόγηση και προετοιμασία επιθέσεων.

Εν κατακλείδι ο πόλεμος κατά της τρομοκρατίας πρέπει να διεξαχθεί σε πολλά πεδία (στρατιωτικό, ιδεολογικό, διαδικτυακό κ.α.) και απαιτεί συνολικές και συνεργατικές απαντήσεις που προϋποθέτουν τον συνδυασμό μίας σειράς μέτρων πρόληψης και καταστολής.