Το Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών στα πλαίσια της προεδρίας του Δικτύου για την Ανθρώπινη Ασφάλεια (Human Security Network-HSN) για το έτος 2007-08, ανέλαβε την πρωτοβουλία να εξετάσει τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες αναπτυσσόμενων χωρών. Το Υπουργείο Εξωτερικών ανέθεσε στο Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ) τον επιστημονικό συντονισμό τεσσάρων επιμέρους μελετών για την διερεύνηση των επιπτώσεων στις πιο ευπαθείς κοινωνικές ομάδες και την λήψη μέτρων προσαρμογής.

Τον Οκτώβριο του 2007 ορίστηκαν οι επιστημονικοί εταίροι που θα αναλάβουν τις επιμέρους μελέτες του προγράμματος, έπειτα από εκτεταμένη επικοινωνία με αναγνωρισμένους διεθνείς οργανισμούς. Η εκπόνηση των μελετών ανατέθηκε σε τέσσερις επιστημονικούς εταίρους αντίστοιχα με το αντικείμενο μελέτης ως κάτωθι:

A. Το Ινστιτούτο Περιβάλλοντος και Ανθρώπινης Ασφάλειας του Πανεπιστημίου των Ηνωμένων Εθνών με έδρα την Βόννη (Γερμανία) ανέλαβε την μελέτη των επιδράσεων της κλιματικής αλλαγής σε σχέση με την μετανάστευση από αναπτυσσόμενες χώρες που προβλέπεται σύμφωνα με την 4η Έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή (4th Assessmetn Report of IPCC, 2007) να πληγούν από ακραία καιρικά φαινόμενα. Το UNU-EHS θεωρείται ως ένα από τα παγκοσμίως διακεκριμένα ερευνητικά ιδρύματα για την ανάλυση των επιπτώσεων που προκύπτουν από φυσικές και ανθρωπογενείς καταστροφές σε αναπτυσσόμενες κυρίως χώρες. Στην μελέτη θα εξεταστούν πιλοτικά οι επιπτώσεις από ξηρασία στην Αίγυπτο, ενώ οι επιπτώσεις των πλημμυρών θα εξεταστούν πιλοτικά στην Μοζαμβίκη και το Βιετνάμ.

B. Η οργάνωση Women’s Environment and Development Organization (WEDO) με έδρα την Νέα Υόρκη (Η.Π.Α) ανέλαβε την μελέτη των επιδράσεων της κλιματικής αλλαγής σε σχέση με την επιβάρυνση του γυναικείου φύλου σε αναπτυσσόμενες χώρες. Η WEDO έχει πολύχρονη εξειδίκευση στην ανάλυση των κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών παραμέτρων που δυσχεραίνουν την ανισότητα των δύο φύλων και ένα διεθνώς εκτεταμένο δίκτυο οργανώσεων σε αναπτυσσόμενες περιοχές. Στην μελέτη θα εξεταστούν πιλοτικά οι χώρες Γκάνα και Σενεγάλη στην Αφρική ενώ η περίπτωση του Μπαγκλαντές θα εξεταστεί στην Ασία.

Γ. Το Ερευνητικό κέντρο Ιnnocenti της UNICEF με έδρα την Φλωρεντία (Ιταλία) ανέλαβε την μελέτη των επιδράσεων της κλιματικής αλλαγής σε παιδιά που κατοικούν στον αναπτυσσόμενο κόσμο και κυρίως σε ιδιαίτερα στις λιγότερο αναπτυσσόμενες χώρες (Least Developed Countries – LCDs). Το Innocenti, αποτελεί το ερευνητικό σκέλος της UNICEF με πολυετή διεθνή εμπειρία και αναγνωρισμένο κύρος στην διαχείριση φυσικών φυσικών και ανθρωπογενών καταστροφών ως προς τον παιδικό πληθυσμό. Οι πιλοτικές περιοχές του Νότιου Σουδάν, του Μαρόκου θα εξεταστούν ως προς τα φαινόμενα ξηρασίας από τις επιδράσεις της κλιματικής αλλαγής ενώ αντίστοιχα η περίπτωση της Μοζαμβίκης θα εξεταστεί ως προς το φαινόμενο των πλημμυρών. Επίσης, θα παρουσιαστούν επιλεγμένες περιπτώσεις χωρών στην ΝΑ Ασία που επλήγησαν πρόσφατα από το παλιρροϊκό κύμα του σεισμού τον Δεκέμβριο του 2004.

Δ. Το Ερευνητικό Τμήμα της Κλιματικής Αλλαγής (Climate Change Research Group-CCRG) του International Institute for Environment and Development (IIED) ανέλαβε την μελέτη ανάπτυξης στρατηγικών για την αντιμετώπιση της επίδρασης της κλιματικής αλλαγής. Το CCRG έχει συμμετάσχει στην συγγραφή της 3ης και 4ης Έκθεσης της Διακυβερνητικής Επιτροπής του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή (3rd and 4th Assessment Reports, 2001; 2007) και σε άλλα διεθνώς αναγνωρισμένες μελέτες για την κλιματική αλλαγή.

Το μεθοδολογικό πλαίσιο της κάθε μελέτης έχει ξεχωριστά χαρακτηριστικά λόγω της ιδιαιτερότητάς τους αλλά και της επιστημονικής προσέγγισης που ακολουθούν οι επιστημονικοί εταίροι. Ωστόσο, συμφωνήθηκε και από τους τέσσερις εταίρους η ανάπτυξη της μελέτης σε σχέση με τα παρακάτω σημεία:

  1. Υιοθέτηση των σεναρίων της 4ης Έκθεσης της Διακυβερνητικής Επιτροπής του ΟΗΕ (2007) για την κλιματική αλλαγή
  2. Συσχετισμός της οικονομικής ανάπτυξης αναπτυσσόμενων και υπανάπτυκτων χωρών σε σχέση με τις επιδράσεις της κλιματικής αλλαγής
  3. Η ποσοτικοποίηση όπου είναι δυνατόν των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής κυρίως στις περιοχές μελέτης
  4. Η κοινωνικοοικονομική εκτίμηση των επιπτώσεων κυρίως στις περιοχές μελέτης
  5. Η ανάδειξη προτάσεων, μέτρων και χρηματοδοτικών μέσων για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής

Τα αποτελέσματα των μελετών παρουσιάστηκαν σε συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια της ετήσιας συνόδου του Δικτύου για την Ανθρώπινη Ασφάλεια στην Αθήνα, 29-30 Μαίου 2008 και εκδόθηκαν στη σειρά ELIAMEP Policy Papers το Νοέμβριο του 2008 ως “Climate Change: Addressing the Impact on Human Security” (επιμέλεια Θάνος Ντόκος). Οι μελέτες προτείνουν κατάλληλα θεσμικά μέτρα για την ενδυνάμωση των διοικητικών μηχανισμών, τρόπους για την ανάπτυξη «πράσινων» επαγγελμάτων, ανάπτυξη χρηματοδοτικών μέσων για την ανακούφιση της φτώχειας και ενδυνάμωση της πληροφόρησης και της αξιολόγησης των πολιτών σε αναπτυσσόμενες χώρες.