Ο πυρηνικός αφοπλισμός σίγουρα δεν είναι μια καινούρια ιδέα. Έχουν γίνει πολλές προσπάθειες στο παρελθόν, οι οποίες λόγω πολιτικών καταστάσεων δεν προχώρησαν.
Στη συζήτηση που διοργάνωσε το ΕΛΙΑΜΕΠ με θέμα «Η κυβέρνηση Ομπάμα, αποτροπή και αφοπλισμός» με τον Δρ. T.V. Paul από το Πανεπιστήμιο McGill του Καναδά, την Πέμπτη 9 Ιουλίου 2009, τέθηκε το ζήτημα του πυρηνικού αφοπλισμού αναφορικά με τη νέα κυβέρνηση Ομπάμα.
Ο Δρ. Paul υποστήριξε ότι αυτή τη φορά οι πρωτοβουλίες που έχει πάρει η κυβέρνηση του Μπαράκ Ομπάμα θα μας οδηγήσουν σε μια νέα εποχή. Η νέα πρωτοβουλία έχει να κάνει με την ριζοσπαστική προοπτική του πλήρους αφοπλισμού. Υπάρχουν μεγάλες πιθανότητες να επιτευχθεί αληθινή πρόοδος, καθώς αυτή η πρωτοβουλία χαίρει ευρείας πολιτικής υποστήριξης και η κυβέρνηση Ομπάμα είναι μόλις στον πρώτο της χρόνο. Η ιδέα του αφοπλισμού εξαρτάται όμως και από τη στάση που θα κρατήσουν οι υπόλοιπες χώρες όπως η Ρωσία ή οι ανερχόμενες περιφερειακές δυνάμεις όπως το Πακιστάν, το Ιράν και η Β. Κορέα.
Τίθεται το ερώτημα επομένως γιατί υπάρχει διαφορετικότητα στο χτίσιμο μιας συναινετικής πολιτικής;
Πρώτον, γιατί η ευρύτερη διάδοση των πυρηνικών πρέπει να έχει «αντισταθμιστικό» αποτέλεσμα, κάνοντας λιγότερο ευκρινή το διαχωρισμό μεγάλων και μικρών δυνάμεων. Δεύτερον, η απόκτηση πυρηνικών επιφέρει επιπρόσθετη «πίεση» στις ευρύτερες περιοχές, όπως π.χ. στην περίπτωση της Ιαπωνίας και της Ν. Κορέας, που έχουν υπογράψει τη Συνθήκη μη διάδοσης πυρηνικών, οι οποίες, με τη σειρά τους, πιέζουν περισσότερο για εγγυήσεις πυρηνικής αποτροπής από τις υπάρχουσες πυρηνικές δυνάμεις. Τρίτον, ο κίνδυνος αναθεωρητισμού από νέες χώρες που έχουν πυρηνικά και το δέλεαρ της χρήσης τους, αν και δεν είναι εμφανής είναι καθοριστικός παράγων.
Υπάρχουν τέσσερις κατηγορίες πυρηνικής αποτροπής έτσι ώστε ο αφοπλισμός να γίνει πιο εφικτός:
1) Αποτροπή μεταξύ των παραδοσιακά πυρηνικών χωρών και αναγνώριση ότι η Συνθήκη μη διάδοσης πυρηνικών συνεπάγεται οριζόντιο και κάθετο συντονισμό.
2) Αποτροπή ανάμεσα στις παραδοσιακές και νέες πυρηνικές δυνάμεις.
3) Αποτροπή ανάμεσα στις πυρηνικές και μη πυρηνικές χώρες.
4) Αποτροπή ανάμεσα σε μη-κρατικούς δρώντες.
Το τέταρτο σημείο αναμένεται να είναι το πιο προκλητικό καθώς δεν υπάρχουν τα μέσα για να αντιμετωπιστούν οι μη-κρατικοί δρώντες σε αντίθεση με τους κρατικούς δρώντες, όπως η Β. Κορέα και το Ιράν. Μια αναθεωρημένη Συνθήκη πρέπει επίσης να απευθύνει και θέματα καταστροφής των όπλων όχι μόνο απόσυρσής τους. Επιπλέον, καθώς μπαίνουμε σε μια εποχή ασύμμετρων προκλήσεων είναι σημαντικό να λάβουμε τα απαραίτητα μέτρα για την ασφάλεια των οπλοστασίων των νέων πυρηνικών χωρών και την ενδυνάμωση της περιφερειακής αποτροπής.
Τη συζήτηση συντόνισε ο Αναπληρωτής Καθηγητής Παναγιώτης Τσάκωνας, Επιστημονικός Συνεργάτης του ΕΛΙΑΜΕΠ.
Δείτε το βιογραφικό του T.V. Paul (στα αγγλικά, PDF).