Τα τρία πολιτικά θεσμικά όργανα της ΕΕ εγκαινίασαν πρόσφατα μια Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης. Στόχος της Διάσκεψης είναι να δώσει στους Ευρωπαίους μεγαλύτερο λόγο για το τι κάνει η ΕΕ και πώς λειτουργεί γι’ αυτούς. Προσδοκάται ότι στο τέλος αυτής της διαδικασίας θα προκύψουν τα πολιτικά σχέδια και οι προτεραιότητες που θα βρεθούν στο επίκεντρο της ευρωπαϊκής πολιτικής δράσης τις επόμενες δεκαετίες. Από την άλλη πλευρά, ελάχιστη έμφαση δίνεται στο ερώτημα εάν και κατά πόσον τα θεσμικά όργανα που θα δώσουν πνοή σε αυτά τα σχέδια και τις προτεραιότητες χρειάζονται επίσης ανανέωση.
Όσο και αν είναι πολύ σημαντικό να ακούγεται η άποψη των πολιτών της Ευρώπης, η θέση του παρόντος εγγράφου είναι ότι οι πολιτικοί στα κράτη μέλη αλλά και σε επίπεδο ΕΕ δεν θα έπρεπε να κρύβονται απλώς πίσω από τη Διάσκεψη και να απεκδύονται των ευθυνών τους. Αντίθετα, παράλληλα με τη Διάσκεψη, θα πρέπει να δραστηριοποιηθούν δημιουργικά, παίρνοντας θέση για το πεδίο εφαρμογής της, τη διαδικασία και τους στόχους της.
Όσον αφορά το πεδίο εφαρμογής, προβάλλεται η άποψη ότι μια Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης θα έπρεπε να επικεντρωθεί όχι μόνο σε θέματα ουσίας, αλλά και στη δημιουργία ενός νέου, πιο δημοκρατικού, αποτελεσματικού και αλληλοστηριζόμενου θεσμικού οχήματος, όπως μιας Ευρωπαϊκής Πολιτικής Ένωσης (ΕΠΕ), μεταξύ των κρατών μελών και των λαών της Ευρώπης που το επιθυμούν.
Όσον αφορά τη διαδικασία της Διάσκεψης για το Μέλλον της Ευρώπης, δεδομένου ότι η εφαρμογή της αναθεωρητικής διαδικασίας που προβλέπεται στο άρθρο 48 της ΣΕΕ για τη σύσταση μιας ΕΠΕ θα περιόριζε σοβαρά τις πιθανότητες επιτυχίας της Διάσκεψης, προτείνεται να ακολουθηθεί μια εναλλακτική διαδικασία, η οποία, εκτός των άλλων, εμπνέεται από το κλασικό διεθνές δίκαιο και επιτρέπει στα κράτη μέλη που τάσσονται υπέρ της σύστασης μιας ΕΠΕ να προχωρήσουν, χωρίς να εμποδίζονται από τα κράτη μέλη που απορρίπτουν την προοπτική αυτή.
Όσον αφορά τους στόχους που μια Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης θα έπρεπε να επιδιώξει να επιτύχει, προβάλλεται η θέση ότι, σε θεσμικό επίπεδο, μια τέτοια Διάσκεψη θα έπρεπε να δημιουργήσει ισχυρά πολιτικά θεσμικά όργανα και αποτελεσματικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων και, σε ουσιαστικό επίπεδο, να παράσχει σε μια ΕΠΕ ουσιαστικά μέσα δράσης σε διάφορους τομείς πολιτικής, συμπεριλαμβανομένης της κοινής εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής.
Το έγγραφο καταλήγει με το ερώτημα – ας ελπίσουμε όχι ρητορικό – ποιες πολιτικές δυνάμεις στη σημερινή Ευρώπη είναι πρόθυμες να συνηγορήσουν υπέρ μιας τέτοιας ΕΠΕ, υπογραμμίζοντας ότι οι Ευρωπαίοι πολίτες, ιδίως η νεότερη γενιά, έχουν δικαίωμα να γνωρίζουν την απάντηση σε αυτό το ερώτημα.
Το κείμενο υπογράφει ο Χρίστος Μαυράκος, Πρώην νομικός και πολιτικός σύμβουλος, μέλος της Γενικής Γραμματείας του Συμβουλίου της ΕΕ. Μπορείτε να το διαβάσετε εδώ (στα Αγγλικά).