Οι ευκαιρίες και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως η παγκόσμια άνοδος του λαϊκισμού και του εθνικισμού, το μέλλον του ευρώ, αλλά και οι οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες ήταν μερικά από τα ενδιαφέροντα θέματα που πυροδότησαν τον γόνιμο διάλογο κατά τη διάρκεια του 15ου Ευρωπαϊκού Σεμιναρίου του ΕΛΙΑΜΕΠ, το οποίο πραγματοποιήθηκε 12-14 Σεπτεμβρίου στο Ναύπλιο, με τη συμμετοχή δεκάδων επιφανών ακαδημαϊκών και διαμορφωτών πολιτικής.

“Είναι περίεργοι οι καιροί για τον κόσμο, τη Δύση, τα εθνικά κράτη και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Καθιερωμένες αξίες και θεσμοί, εσωτερικές και διεθνείς σχέσεις ισχύος αλλάζουν ραγδαία εντός ενός πλαισίου επαναστατικών τεχνολογικών, αλλά και κλιματικών εξελίξεων. Παρότι τα επίπεδα της παγκόσμιας ευημερίας συνεχίζουν να αυξάνονται και υπάρχουν λίγες διαμάχες εκτός της Μέσης Ανατολής, εξακολουθεί να υπάρχει ένα αίσθημα ανησυχίας παντού” ανέφερε ο πρώην Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Herman Van Rompuy, ο οποίος απετέλεσε και τον κεντρικό ομιλητή του Σεμιναρίου.

Ανοίγοντας τις εργασίες της διήμερης, κλειστής, συνάντησης στο Ναύπλιο, ο κ. Rompuy αναφέρθηκε σε μία σειρά ζητημάτων που απασχολούν, αλλά και σε μεγάλο βαθμό αναμένεται να καθορίσουν την πορεία της ΕΕ μέσα στα επόμενα χρόνια, μεταξύ των οποίων είναι και η άνοδος του λαϊκισμού και του εθνικισμού. “Βιώνουμε ένα είδος παγκοσμιοποίησης του εθνικισμού! Όπως συμβαίνει συνήθως, ο εθνικισμός είναι το υποκατάστατο της αποτυχίας των ιδεολογιών και των πολιτικών”. Και συμπλήρωσε: ” Ο μεγαλύτερος εχθρός των λαϊκιστών και των ιδεολόγων είναι η πραγματικότητα”.

Αναφερόμενος, δε, στο θέμα του Brexit ο ίδιος το χαρακτήρισε ως “ένα παράδειγμα νέου λαϊκισμού και εθνικισμού που μετατρέπεται σε μαζοχισμό”, ενώ σχετικά με τη διστακτικότητα για “περισσότερη Ευρώπη” υποστήριξε πως τα αίτια σχετίζονται με το γεγονός ότι η εθνική δημοκρατική νομιμοποίηση είναι ισχυρότερη από την Ευρωπαϊκή νομιμοποίηση.

Κατά την ομιλία του, ο κ. Rompuy προσπάθησε επίσης για απαντήσει το ερώτημα αν μπορούμε να ανοίξουμε έναν νέο γύρο δημοσιονομικής λιτότητας ειδικά στις χώρες του ευρωπαϊκού νότου, γνωρίζοντας ότι σε έναν αριθμό χωρών το έλλειμμα θα ξεπεράσει το 3%”, τονίζοντας παράλληλα πως παρότι θα είναι δύσκολο να υπάρξει συμφωνία μεταξύ των κρατών-μελών για αλλαγή του Συμφώνου, θα πρέπει να γίνουν ιδιαίτερα προσεκτικά βήματα καθώς ο λαϊκισμός καιροφυλακτεί να αντλήσει πολιτικά πλεονεκτήματα από την “τυφλή λιτότητα”.

Από την πλευρά του, ο Πρόεδρος του ΕΛΙΑΜΕΠ, Καθηγητής Λουκάς Τσούκαλης, τόνισε, μεταξύ άλλων, την αναγκαιότητα να εστιάσουμε περισσότερο στην “ευρωπαϊκή κυριαρχία”, ενώ παράλληλα υποστήριξε πως ήρθε ο καιρός να ξανασκεφθούμε την ευρωπαϊκή προσέγγιση στην οικονομία, λαμβάνοντας περισσότερο υπόψη στα προβλήματα αναδιανομής και στη δημιουργία χαμένων και κερδισμένων από την παγκοσμιοποίηση.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχαν και οι τοποθετήσεις των ομιλητών που συμμετείχαν στο πανελ με θέμα: “Πρέπει να επιλέξουμε ανάμεσα στον Trump, τον Putin και τον Xi;” (Charles Kupchan, Josef Joffe, Kristi Raik, Nathalie Tocci, Zaki Laïdi). Συντονίζοντας τη συζήτηση, ο γενικός διευθυντής του ΕΛΙΑΜΕΠ, Δρ Θάνος Ντόκος, επεσήμανε πως το θέμα που τίθεται είναι διττό, αφού αφορά τόσο στο κατά πόσον οι ηγέτες αυτοί μπορούν να έχουν διάρκεια, αλλά και στο κατά πόσον η ΕΕ μπορεί να επιβιώσει ανάμεσα σε άλλους ισχυρούς παίκτες του παγκόσμιου συστήματος.

Κατά την πρώτη ημέρα των εργασιών, άλλες δύο θεματικές παρήγαγαν χρήσιμα συμπεράσματα για το μέλλον. Το πρώτο είχε θέμα: “Πολιτικός κατακερματισμός, λαϊκισμός και εθνικισμός”, με συντονίστρια την δημοσιογράφο Christine Ockrent και ομιλητές τους:Sergio Fabbrini, Monika Sie Dhian Ho, Jacques Rupnik και Tony Barber, ενώ το δεύτερο επικεντρωνόταν στο θέμα: “Από την Κοινοτική Μέθοδο προς την Ένωση Κρατών” και είχε ως συντονιστή τον πρώην Ευρωπαίο Διαμεσολαβητή, Νικηφόρο Διαμαντούρο και  ομιλητές τους: Josef Janning, Ignacio Torreblanca και Selma Bendjaballah.

Η δεύτερη ημέρα των εργασιών ξεκίνησε με μία συζήτηση αφιερωμένη στο εάν “είμαστε κολλημένοι στην χαμηλή ανάπτυξη και στις διευρυνόμενες ανισότητες;”, συζήτηση που διηύθυνε ο Fabian Zuleeg, γενικός διευθυντής του European Policy Center (ECP) και στην οποία συμμετείχαν οι: André Sapir, Michael O’ Sullivan, Shahin Vallée, καθώς και ο πρώην υπουργός Οικονομικών, Καθηγητής Γιώργος Παπακωνσταντίνου.

Γόνιμος υπήρξε και ο διάλογος που προέκυψε από την Ενότητα με θέμα: “Είναι το ευρώ αρκετά ισχυρό ώστε να τα καταφέρει σε μία επόμενη κρίση;“, την οποία συνόνισε ο Αντιπρόεδρος του ΕΛΙΑΜΕΠ, Καθηγητής Γιώργος Παγουλάτος και στην οποία τοποθετήσεις έγιναν από τους: José Leandro, Ansgar Belke και Lorenzo Codogno.

Όπως ανέφερε ο κ. Παγουλάτος: “Κύριες προτεραιότητες για την μεραρρύθμιση του Ευρώ αποτελούν η αντι- προκυκλικότητα, το σπάσιμο του φαύλου κύκλου του doom loop, αλλά και η ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης και της θέσπισης μίας πραγματικής δημοσιονομικής ικανότητας”.

Το Σεμινάριο ολοκληρώθηκε με δύο ακόμη πολύ ενδιαφέρουσες ενότητες. Η πρώτη, με ομιλητές τους: Δρ Ρούμπη Γρώπα, Άννα Διαμαντοπούλου και τον Χρήστο Στυλιανίδη, και συντονιστή τον Manuel Muñiz, από τα Πανεπιστήμια IE και Harvard, είχε θέμα: “Η νέα ευρωπαϊκή agenda”. Στο πλαίσιο της δεύτερης ενότητας – την οποία συντόνισε ο Paul Taylor, συντάκτης στο Politico- τον λόγο έλαβαν οι Christian Lequesne, Daniela Schwarzer, Agata Gostyńska-Jakubowska και Γιάννης Εμμανουηλίδης, οι οποίοι και πραγματοποίησαν ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες τοποθετήσεις γύρω από τις μελλοντικές προοπτικές της Ένωσης.

Μπορείτε να βρείτε τη λίστα των συμμετεχόντων στο Συνέδριο, εδώ.

Μπορείτε να δείτε τη συνέντευξη του Herman van Rompuy με τον Λουκά Τσούκαλη, εδώ.