Με αφορμή την έκδοση του βιβλίου «Εξωτερική Πολιτική της Ελλάδας-Επιλογές και Προσδοκίες στον 21ο αιώνα» (σε επιμέλεια Εκάβης Αθανασοπούλου, Χαράλαμπου Τσαρδανίδη και Ευστάθιου Φακιολά) το Ινστιτούτο Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων διοργάνωσε διαδικτυακή συζήτηση στις 8 Ιουλίου 2021 με ομιλητές την Εκάβη Αθανασοπούλου, Επίκουρο Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών, και τον Παναγιώτη Τσάκωνα, Καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών και επικεφαλής του προγράμματος ασφάλειας στο ΕΛΙΑΜΕΠ.
Συντονιστής της συζήτησης ήταν ο Διευθυντής του ΙΔΟΣ Χαράλαμπος Τσαρδανίδης.
Μπορείτε να παρακολουθήσετε την εκδήλωση εδώ.
Στις παρεμβάσεις του ο κ. Τσάκωνας ανέφερε ότι η χάραξη της εξωτερικής πολιτικής της Ελλάδας επηρεάζεται σαφώς από το εσωτερικό της πλαίσιο, αλλά και από το κανονιστικό πλαίσιο που διέπει την λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στο τέλος της δεκαετίας του ’90 η Ελλάδα εκπόνησε και υλοποίησε μια στρατηγική η οποία εκμεταλλευόμενη το κίνητρο της Τουρκίας να κινηθεί προς την ΕΕ την υποχρέωσε ταυτόχρονα και στην αποδοχή συγκεκριμένων κανόνων, αλλά και στην ικανοποίηση συγκεκριμένων προϋποθέσεων όσον αφορά στις σχέσεις της με την Ελλάδα.
Ο κ. Τσάκωνας εκτίμησε ότι παρότι ο ευρωπαϊκός παράγοντας είναι σήμερα αποδυναμωμένος εξακολουθεί και είναι χρήσιμος. Επεσήμανε ότι η Ελλάδα μπορεί να έχει τη δυνατότητα μεγαλύτερου ελέγχου της Τουρκίας εάν συνδέσει ζητήματα τα οποία έχει ανάγκη η Τουρκία, όπως η Τελωνειακή Ένωση, με συγκεκριμένη αιρεσιμότητα, όπως η εγκατάλειψη του «casus belli» και η αποδοχή της δικαιοδοσίας του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης. Συμφώνησε επίσης ότι τα ζητήματα “χαμηλής πολιτικής” μπορούν να καταπραΰνουν τις σχέσεις, όμως το ζητούμενο για την ελληνική εξωτερική πολιτική δεν πρέπει να εξαντλείται στην ομαλοποίηση των σχέσεων με την Τουρκία, αλλά να αφορά και στην επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών.
Ο κ. Τσάκωνας επεσήμανε επίσης ότι η ελληνική εξωτερική πολιτική δείχνει τα τελευταία χρόνια σημάδια σταδιακής “ενηλικίωσης”, ειδικά όσον αφορά στις συμφωνίες για την οριοθέτηση ΑΟΖ με γειτονικά της κράτη, ξεκινώντας από τα δυτικά της με την Ιταλία και την Αλβανία και προχωρώντας αργότερα σε συμφωνία για μερική οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών με την Αίγυπτο. Σημείωσε ότι οι συμφωνίες αυτές στέλνουν μηνύματα στην πλευρά της Τουρκίας για το πώς πρέπει και μπορούν να λειτουργούν τα πολιτισμένα κράτη προκειμένου να διευθετούν τις διαφορές τους και να επιτυγχάνουν συμφωνίες ακολουθώντας τους κανόνες του διεθνούς δικαίου.
Ο κ. Τσάκωνας σημείωσε ότι η Τουρκία δεν είναι απομονωμένη και ότι το «οικόπεδο γωνία» στο οποίο βρίσκεται εξακολουθεί να την διασώζει και να προσφέρει ισχυρά διαπραγματευτικά εργαλεία. Επεσήμανε όμως ότι η Τουρκία έχει λόγω της συμπεριφοράς της απονομιμοποιηθεί και έχει καταστεί αναξιόπιστη. Αυτό το κενό αξιοπιστίας είναι χρήσιμο να καλύψει η Ελλάδα. Επεσήμανε επίσης ότι ειδικά μετά το αποτυχημένο στρατιωτικό πραξικόπημα του Ιουλίου 2016 και τις προεδρικές εκλογές ο Ερντογάν έχει αναδειχθεί ως απόλυτος κυρίαρχος, ενώ η Τουρκία έχει μετατραπεί σε «καθεστώς του ενός ανδρός». Αυτό σημαίνει ότι η επίτευξη συναίνεσης όσον αφορά στις αποφάσεις εξωτερικής πολιτικής -που αποτελεί το μεγάλο ζητούμενο στην Ελλάδα- δεν αποτελεί αντιστοίχως ζητούμενο για τον πανίσχυρο Τούρκο πρόεδρο.
Τέλος, η συζήτηση κινήθηκε στην ανάλυση της εικόνας της Τουρκίας στην κοινή γνώμη, όπως χτίστηκε από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, ως μια «μονολιθική οντότητα που δεν αλλάζει». Οι συνομιλητές συμφώνησαν ότι αυτή η εικόνα τραυματίζει τη σχέση των δύο χωρών και την πιθανότητα επίλυσης διαφορών. Ο κ. Τσάκωνας ανέφερε ότι η Τουρκία είναι απονομιμοποιημένη αυτή τη στιγμή, αλλά εξακολουθεί και παραμένει νευραλγικής σημασίας παίκτης για το διεθνές σύστημα.
