Η συμφωνία ΕΕ – Τουρκίας είναι εξαιρετική για την ίδια την Τουρκία αλλά για την Ευρώπη μοιάζει λίγο με «συμφωνία με τον Διάβολο», λέει στο «Βήμα» η Δρ. Αγγελική Δημητριάδη, επισκέπτρια ερευνήτρια στο ECFR στο Βερολίνο και ερευνήτρια στο ΕΛΙΑΜΕΠ στην Αθήνα με ειδικότητα στον χειρισμό της παράτυπης μετανάστευσης στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ.
Τα 3 δισ. ευρώ που θα δώσει η ΕΕ στην Τουρκία για να βελτιώσει τις συνθήκες διαβίωσης των προσφύγων θα αποτρέψουν τους Σύρους από το να έρθουν στην Ευρώπη;
«Στόχος της ΕΕ και κυρίως της Γερμανίας ήταν η Τουρκία να βρει έναν τρόπο να κρατήσει ένα σημαντικό μέρος του συριακού πληθυσμού, διότι οι ροές σήμερα είναι μη διαχειρίσιμες. Η συμφωνία απαιτεί από την Τουρκία να ανοίξει και την αγορά εργασίας που αυτή τη στιγμή είναι κλειστή για τους Σύρους. Αν όλα αυτά συμβούν σε σύντομο χρονικό διάστημα, όντως ένα ποσοστό θα παραμείνει στην Τουρκία, διότι για τους Σύρους η Τουρκία είναι μια σχετικά οικεία χώρα. Το γεγονός ότι δεν είχαν πρόσβαση στην αγορά εργασίας ήταν πολύ σημαντικό, διότι ουσιαστικά απέτρεπε οποιαδήποτε δυνατότητα ένταξης».
Στα τουρκικά πανεπιστήμια έχουν πρόσβαση οι Σύροι;
«Στα πανεπιστήμια επίσης δεν είχαν πρόσβαση. Δεν είναι σαφές ακόμη μέσα στο πλαίσιο της συμφωνίας κατά πόσο θα ανοίξει αυτό ή όχι. Σε αυτή τη φάση ο στόχος ήταν κυρίως οι συνθήκες διαβίωσης και η αγορά εργασίας για να μπορούν να καλύπτουν τα προς το ζην. Η συμφωνία αυτή δεν είναι για μακροχρόνια λύση αλλά για να βρεθεί μια ενδιάμεση λύση για ένα σύντομο χρονικό διάστημα».
Είναι μια συμφωνία υλοποιήσιμη που θα φέρει αποτέλεσμα;
«Είναι μια συμφωνία που έγινε λόγω των συνθηκών, είναι λίγο “συμφωνία με τον Διάβολο” με την έννοια ότι είναι γνωστό στις χώρες της ΕΕ πως η Τουρκία δεν είναι ιδανική ούτε ως προς τα ανθρώπινα δικαιώματα ούτε ως προς την ελευθερία του Τύπου. Αλλά, από την άλλη, αντικειμενικά αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει λύση. Η Ελλάδα σαφέστατα δεν μπορεί να ανταποκριθεί, η ΕΕ είναι διχασμένη, η Γερμανία, η Σουηδία και η Αυστρία που όντως προσπαθούν να κρατήσουν ανοιχτά τα σύνορα έχουν φθάσει στο όριο διότι είναι χώρες που δεν είχαν ποτέ “πρώτη υποδοχή”. Οι αιτούντες άσυλο έφθαναν πάντα εκεί ελεγχόμενα και ξαφνικά καλούνται να λειτουργήσουν σαν εξωτερικά σύνορα κατά κάποιον τρόπο. Επομένως από κάπου έπρεπε να υπάρξει κάποιο κοντρολάρισμα της ροής. Η Τουρκία είναι μια λογική επιλογή, τόσο λόγω του σχετικά ασφαλούς περιβάλλοντος για τους Σύρους όσο και επειδή είναι κοντά στην Ευρώπη. Δεν είναι η ιδανική λύση. Κατά τη γνώμη μου, ήμασταν καταδικασμένοι και χωρίς τη συμφωνία και είμαστε καταδικασμένοι και με τη συμφωνία. Συγχρόνως δείχνουμε στην Τουρκία ότι, ναι, την έχουμε ανάγκη».
Από τουρκικής πλευράς, είναι μια καλή συμφωνία;
«Θεωρώ πως για την Τουρκία είναι μια εξαιρετική συμφωνία. Την Τουρκία την ενδιέφερε να της στρώσουν το κόκκινο χαλί στην ΕΕ, δηλαδή να φανεί ότι πλέον είναι ένας σημαντικός εταίρος, ότι οι Ευρωπαίοι λαμβάνουν υπόψη τι θέλουν οι Τούρκοι, διότι αυτό είναι ένα καλό διαπραγματευτικό χαρτί στις εξωτερικές της σχέσεις με άλλες χώρες. Σαφέστατα ήθελε τα χρήματα, διότι μέχρι στιγμής όλη η υποστήριξη των προσφύγων έχει καλυφθεί από τον δικό της εσωτερικό προϋπολογισμό. Δεν θεωρώ ότι η Τουρκία θα υλοποιήσει πλήρως τη συμφωνία, διότι θα είναι σαν να παραδίδει στην ΕΕ το μοναδικό διαπραγματευτικό χαρτί ουσίας που διαθέτει αυτή τη στιγμή. Νομίζω ότι θα κάνει κατά καιρούς προσπάθειες, όπως έγινε με τη σύλληψη 1.300 (σ.σ.: προσφύγων που επρόκειτο να περάσουν στη Λέσβο τη Δευτέρα), θα προσπαθεί να πάρει τα χρήματα και όποτε τη βολεύει ή θα θέλει να πιέσει την Ευρώπη για κάτι, θα ξανανοίγει τη “στρόφιγγα” των προσφύγων προς την ΕΕ. Δεν είναι τυχαίο το ότι είχαμε τους αριθμούς που είχαμε. Ηταν το διαπραγματευτικό χαρτί της Τουρκίας που έφερε την Ευρώπη στο τραπέζι. Ως σήμερα κάθε πρόταση για διαπραγμάτευση γινόταν με βάση τα δεδομένα που ήθελαν οι Ευρωπαίοι. Τώρα βλέπουμε ότι έγινε μια διαπραγμάτευση με βάση τα δεδομένα που ήθελε η Τουρκία».
Η Τουρκία θα δεχθεί την επανεισδοχή μεταναστών που δεν θα λάβουν άσυλο στην ΕΕ;
«Κανονικά η συμφωνία επανεισδοχής με την ΕΕ προβλέπει ότι η Τουρκία θα δέχεται όλες τις εθνικότητες τρίτων χωρών που αποδεδειγμένα έχουν εισέλθει από την Τουρκία. Το κατά πόσο αυτό θα εφαρμοστεί είναι σχετικό. Πολλά μπήκαν σε αυτή τη συμφωνία για να μπουν, για να δείξουν οι δύο πλευρές ότι έγινε διαπραγμάτευση σε βάθος και επί της ουσίας. Για μένα η συμφωνία είναι πιο επιφανειακή. Δηλαδή η ουσία της δεν είναι ούτε η επανεισδοχή, η οποία, αν εφαρμοζόταν πλήρως, θα έλυνε τα χέρια της ΕΕ».
Πηγή: Βήμα της Κυριακής
