ef synΗ καθαρή νίκη του ΑΚΡ στις πρόσφατες τουρκικές αυτοδιοικητικές εκλογές της 30ής Μαρτίου συνιστά μια σημαντική καμπή για τα εσωτερικά πολιτικά πράγματα στην Τουρκία· παράλληλα, είναι πιθανόν ότι θα δρομολογήσει νέες εξελίξεις και στο θέμα των εκλογών για την προεδρία της Δημοκρατίας. Τα ποσοστά που έλαβε το ΑΚΡ παρουσιάζουν αύξηση σε σχέση με εκείνα που είχε λάβει στις αντίστοιχες εκλογές του 2009: τότε, το ποσοστό του ΑΚΡ ήταν 39% επί των συνολικών ψήφων· 5 χρόνια αργότερα, το ποσοστό αυτό ανήλθε πλέον σε 45% περίπου. Η νίκη που σημείωσε το ΑΚΡ καθίσταται ακόμα πιο σημαντική, με δεδομένους τους ισχυρισμούς για διαφθορά, αλλά και τη σύγκρουση του Τούρκου πρωθυπουργού με το κίνημα Γκιουλέν.

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν, εξάλλου, τα ποσοστά που έλαβαν τα δύο κύρια κόμματα της αντιπολίτευσης στις εκλογές του 2014: το CHP (Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα) έλαβε ποσοστό μόλις 28%, ενώ το MHP (Κόμμα της Εθνικιστικής Δράσης), 18%. Το φιλοκουρδικό BDP (Κόμμα της Ειρήνης και της Δημοκρατίας) αύξησε τα ποσοστά του στις κουρδόφωνες περιοχές, ελέγχοντας πλέον περισσότερους δήμους από οποιαδήποτε άλλη φορά. Οι αιτίες της διευρυμένης επικράτησης του ΑΚΡ δεν είναι δύσκολο να εντοπιστούν: η οικονομική ανάπτυξη που σημείωσε η Τουρκία τα τελευταία χρόνια αποτελεί ένα από τα βασικότερα επιτεύγματα των κυβερνήσεων του ΑΚΡ· ακόμα και αν οι αναλυτές κάνουν πλέον λόγο για επιβράδυνση των ρυθμών ανάπτυξης, η αντίληψη για την τουρκική οικονομία εξακολουθεί να είναι θετική για τη μεγάλη πλειοψηφία των Τούρκων πολιτών. Παράλληλα, ο Ερντογάν έχει καλλιεργήσει για τον εαυτό του την εικόνα ενός αποφασιστικού ηγέτη που φιλοδοξεί να καταστήσει την Τουρκία μια ισχυρή περιφερειακή δύναμη με σημαντική επιρροή στην ευρύτερη περιοχή.

Η αυξημένη διαφορά των ποσοστών ανάμεσα στο ΑΚΡ και τα CHP, MHP, αποδεικνύει, εξάλλου, την αδυναμία των δύο κύριων αντιπολιτευτικών κομμάτων να πείσουν τους Τούρκους ψηφοφόρους. Η αδυναμία αυτή είχε ήδη καταστεί αισθητή στις εθνικές εκλογές του 2011: τότε το κυβερνών κόμμα είχε λάβει ποσοστό περίπου 50%, το CHP περίπου 26%, ενώ το ΜΗΡ περίπου 13%. Τρία χρόνια αργότερα και παρά τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το ΑΚΡ, η τουρκική αντιπολίτευση δεν έχει επιτύχει να απειλήσει σοβαρά την κυριαρχία του.

 Με δεδομένη τη νίκη του ΑΚΡ στις αυτοδιοικητικές εκλογές, προκύπτουν τέσσερα βασικά ερωτήματα εν όψει των προεδρικών εκλογών της 10ης Αυγούστου 2014:

1. Ο Ερντογάν θα επιλέξει τελικά να διεκδικήσει την προεδρία στις επικείμενες προεδρικές εκλογές;

2. Ποια είναι η ατζέντα που σκέφτεται να εφαρμόσει ως πρόεδρος της Δημοκρατίας, πλέον, ο Ερντογάν;

3. Ποια είναι η στάση του Γκιουλ έναντι της πιθανής υποψηφιότητας του Ερντογάν για την προεδρία;

4. Κατά πόσον αναμένεται να επηρεάσουν την υποψηφιότητα του Ερντογάν τα γεγονότα στη Σόμα;

 Σχετικά με το πρώτο ερώτημα, σύμφωνα με πρόσφατη απόφαση της εκτελεστικής επιτροπής του ΑΚΡ, το όριο των τριών θητειών διατηρείται. Η εξέλιξη αυτή ενισχύει αισθητά το σενάριο σύμφωνα με το οποίο ο Τούρκος πρωθυπουργός θα θέσει τελικά υποψηφιότητα για την προεδρία της Δημοκρατίας.

Η ατζέντα που φαίνεται να έχει ο Ερντογάν για την προεδρία της Δημοκρατίας επίσης παρουσιάζει ενδιαφέρον. Σύμφωνα με Τούρκους αναλυτές, ο Ερντογάν θα μπορούσε να κάνει χρήση των προεδρικών εξουσιών που είχε εισαγάγει ο Κενάν Εβρέν με το Σύνταγμα του 1982. Αλλοι θεωρούν ότι ο Ερντογάν, αφού μεταπηδήσει στον προεδρικό θώκο, θα αλλάξει τον εκλογικό νόμο ώστε, στις επόμενες βουλευτικές εκλογές, που μπορεί να επισπευσθούν, το AKP να κατακτήσει την πλειοψηφία που απαιτείται για τη συνταγματική αναθεώρηση και τη μετατροπή του πολιτικού συστήματος της χώρας σε προεδρικό.

Η τελική απόφαση του Ερντογάν, όπως είναι λογικό, θα καθορίσει το πολιτικό μέλλον τού εν ενεργεία προέδρου, Αμπντουλάχ Γκιουλ. Μέχρι πρότινος, η «ανταλλαγή» θώκων ανάμεσα στους δύο Τούρκους πολιτικούς, κατά το πρότυπο Πούτιν – Μεντβέντεφ, προβαλλόταν από αρκετές πλευρές ως πιθανό σενάριο. Κάτι τέτοιο, ωστόσο, δεν φαίνεται να επιβεβαιώνεται. Σε δηλώσεις που έκανε στις 18 Απριλίου, ο Γκιουλ αφενός δεν απέρριψε την προοπτική να είναι εκ νέου υποψήφιος για την προεδρία· αφετέρου, δήλωσε ότι υπό τις παρούσες συνθήκες δεν έχει μελλοντικά σχέδια για την πολιτική του καριέρα. Η δήλωση αυτή πιθανότατα πρέπει να ερμηνευτεί ως απροθυμία του Γκιουλ να διαδεχτεί τον Ερντογάν στην πρωθυπουργία – τουλάχιστον όχι στο πλαίσιο που προαναφέρθηκε.

Το πολύνεκρο δυστύχημα στο ορυχείο της Σόμα, οι προκλητικές δηλώσεις του Τούρκου πρωθυπουργού, αλλά και οι βίαιες ενέργειες τόσο του ίδιου όσο και της προσωπικής φρουράς του οπωσδήποτε δεν είχαν θετική απήχηση στους Τούρκους ψηφοφόρους· δεν είναι βέβαιο, ωστόσο, ότι θα παίξουν αποφασιστικό ρόλο στην υποψηφιότητα του Ερντογάν για την προεδρία. Το πιθανότερο είναι ότι η αλγεινή εντύπωση που άφησαν όλα αυτά θα ξεχαστεί σε σημαντικό βαθμό με την πάροδο του χρόνου, αλλά και ως συνέπεια των ενεργειών της τουρκικής κυβέρνησης υπέρ των πληγέντων.

Η κυβέρνηση έχει ήδη ανακοινώσει την καταβολή χρηματικών και άλλων αποζημιώσεων στα θύματα της τραγωδίας στη Σόμα· παράλληλα, οι τουρκικές αρχές προχώρησαν στη σύλληψη στελεχών της διαχειρίστριας εταιρείας του ορυχείου ως ενόχων για το δυστύχημα.

ΠΗΓΗ: ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ