Picture2- websiteΕάν ξανακοιτάξουμε την παγκόσμια Ιστορία (και ιδίως αυτήν της Γηραιάς Ηπείρου) στον 20ό αιώνα, θα συμπεράνουμε ότι εμείς οι Ευρωπαίοι υπήρξαμε από τα πιο βλαβερά όντα που εμφανίστηκαν στην επιφάνεια του πλανήτη μας. Ο απολογισμός είναι πραγματικά βαρύς: μανιχαϊκές ιδεολογίες (φασισμός, κομμουνισμός και υπαρκτός καπιταλισμός) που χώρισαν τον κόσμο σε αγγέλους και δαίμονες. H αποικιοκρατία, ως συνέχεια επιχειρήσεων καταναγκασμού μερικών αιώνων, και η μοιρασιά του κόσμου σε σφαίρες επιρροής των μεγάλων δυνάμεων της κάθε εποχής. Τα Ολοκαυτώματα, οι γενοκτονίες και οι δύο εγκληματικοί παγκόσμιοι πόλεμοι, με τραγικό απολογισμό πολλές δεκάδες εκατομμύρια νεκρούς στα πεδία των μαχών και στις βομβαρδισμένες πόλεις της Ευρασίας. Και μετά το 1945 και την ήττα του Γ΄ Ράιχ, σχεδόν πέντε δεκαετίες Ψυχρού Πολέμου που ευτυχώς δεν πέρασε το κατώφλι μιας θερμής παγκόσμιας αναμέτρησης, «χάρη» στην ολέθρια εξίσωση της ισορροπίας του πυρηνικού τρόμου.

Μετά την αυτοχειρία της πρώην Σοβιετικής Ενωσης (1989-91) φάνηκε να ανοίγει ένα μικρό παράθυρο ευκαιρίας για την εδραίωση μιας μακροχρόνιας περιόδου παγκόσμιας ειρηνικής συνύπαρξης. Οι μεγάλες δυνάμεις του πλανήτη (της Κίνας μη εξαιρουμένης) άρχισαν να συγκλίνουν προς τους κανόνες της ελεύθερης αγοράς, μια διαδικασία που υπαγορευόταν από τη ραγδαία αναδυόμενη παγκοσμιοποίηση. Δυστυχώς, όμως, μετά τη δολοφονική επίθεση των ακραίων ισλαμιστών του Μπιν Λάντεν στους δίδυμους πύργους της Νέας Υόρκης, μια νέα διαίρεση απειλεί να δυναμιτίσει την παγκόσμια ειρήνη, την οποία ο χαρβαρντιανός δάσκαλος, Σαμ Χάντινγκτον, βάφτισε «σύγκρουση των πολιτισμών/θρησκειών». Και το ερώτημα στην εποχή μας, στον 16ο χρόνο του 21ου αιώνα, είναι προς ποια κατεύθυνση θα οδεύει η ανθρωπότητα τα επόμενα 84 χρόνια;

Εχουμε μέχρι στιγμής θετικές και αρνητικές ενδείξεις. Στις θετικές, κορυφαία είναι η χρεοκοπία των μανιχαϊκών ιδεολογιών. Ο φασισμός και το δίδυμο αδελφάκι του ο ναζισμός δέχθηκαν θανάσιμο πλήγμα και θάφτηκαν κάτω από τα ερείπια των μεγάλων πόλεων της Ευρώπης και της Ασίας στο τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Και ο κομμουνισμός με τη σειρά του προσαρμόζεται με αυξανόμενη ταχύτητα στους κανόνες της ελεύθερης αγοράς, με τρανταχτά παραδείγματα αυτά της Κίνας, του Βιετνάμ και της Κούβας. Εδώ αξίζει να υποσημειώσουμε ότι το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος παραμένει φραστικά προσηλωμένο στις αρχές της Οκτωβριανής Επανάστασης ως ακόμα ένα διασκεδαστικό παράδειγμα δαλτονικού οραματισμού. Συμπερασματικά, η νέα λογική που φαίνεται να υπερισχύει στις οικονομικά αναπτυγμένες περιοχές του πλανήτη είναι, με μια λέξη, ο πραγματισμός.

Στις αρνητικές ενδείξεις για το μέλλον, πρώτη είναι η ανισότητα που χαρακτηρίζει τις σχέσεις του προνομιούχου Βορρά (στη Βόρεια Αμερική, στην Ευρώπη, στη Νοτιοανατολική Ασία και στις πλούσιες σε ενεργειακά κοιτάσματα περιοχές του αραβικού και ισλαμικού τόξου) με τις χειμαζόμενες περιοχές του Τρίτου Κόσμου στην Αφρική και ευρύτερα. Δυστυχώς, υπάρχει και ο λεγόμενος Τέταρτος Κόσμος, στον οποίο πρέπει να συμπεριλάβουμε μεγάλα τμήματα της αφρικανικής ηπείρου και πολλές άλλες περιοχές φυλετικών συγκρούσεων (γηγενών και εισαγόμενων) μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονται η Συρία, το Ιράκ, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν και πάει λέγοντας. Τελικά, οι παραπάνω αρνητικές ενδείξεις τοποθετούν μια γιγαντιαία ωρολογιακή βόμβα στα θεμέλια της ανθρωπότητας, που συνεπάγεται το λεγόμενο προσφυγικό/μεταναστευτικό πρόβλημα, όπως ξεκάθαρα διαφαίνεται στις μέρες μας στα σύνορα της Ευρωπαϊκής Ενωσης με τη Μεσόγειο.

Στις αρνητικές ενδείξεις, κεντρικός παράγοντας είναι το έλλειμμα ηγεσίας. Στην Ευρωπαϊκή Ενωση, αν εξαιρέσουμε την Αγκελα Μέρκελ, πολιτικοί του βεληνεκούς των Ζακ Ντελόρ, Χέλμουτ Κολ και Φρανσουά Μιτεράν παραμένουν πρότυπα κρίσης και αποτελεσματικότητας που σήμερα σπανίζουν. Οσον αφορά τις ΗΠΑ, μετά την αποχώρηση του Μπαράκ Ομπάμα από την αμερικανική προεδρία, το φαινόμενο του συγκρουσιακού Ντόναλντ Τραμπ δημιουργεί ένα αποπνικτικό αίσθημα πολιορκίας στις τάξεις του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος. Επιπροσθέτως, σε κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης όπως η Ουγγαρία, η Πολωνία, η Αυστρία (ακόμη και η Ελλάδα), παρατηρείται μια επικίνδυνη ενδυνάμωση εθνικιστικών κομμάτων και ομάδων ακροδεξιού προσανατολισμού. Σε τελευταία ανάλυση, με την αποδημία στη μετά θάνατον ζωή ανθρώπων (Ελλήνων και υπολοίπων Ευρωπαίων) που έζησαν στα πέτρινα χρόνια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και βίωσαν τη βαρβαρότητα των στρατοπέδων συγκέντρωσης, το Ολοκαύτωμα των Εβραίων και τους μαζικούς βομβαρδισμούς μεγάλων αστικών περιοχών των εμπόλεμων κρατών, χάνεται η γενιά εκείνων των ανθρώπων που γνωρίζουν ότι «υπάρχουν και χειρότερα».

Αν δεχθούμε ως αντικειμενική την παραπάνω αφήγηση, τι πρέπει και τι μπορεί να γίνει; Εφτασε ο καιρός στην Ευρώπη, και στον υπόλοιπο ανεπτυγμένο κόσμο, να σημάνει και πάλι ο κώδωνας του κινδύνου. Δεν επαρκεί στις μέρες μας μια καθαρά αμυντική πολιτική που βασίζεται στη ρύθμιση (ουσιαστικά στην καθυστέρηση) των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών. Απαιτείται, αντιθέτως, μια προληπτική στρατηγική που θα οδηγήσει στην αποκατάσταση της ειρήνης και στην επίλυση των διαφορών στις προβληματικές περιοχές που παράγουν απελπισμένους πρόσφυγες. Και αυτή η στρατηγική συνεπάγεται ουσιαστικά προγράμματα ανόρθωσης και ανάπτυξης των εμπόλεμων σημείων της ανθρωπότητας που αναφέραμε παραπάνω ως Τέταρτο Κόσμο. Και είναι ακόμη πιο σημαντικό να συνειδητοποιήσουν οι ηγεσίες των προνομιούχων κρατών ότι ο λογαριασμός της προληπτικής πολιτικής θα είναι απείρως χαμηλότερος σε χρήμα και ανθρώπινο πόνο από το κόστος της αποσταθεροποίησης που εκατοντάδες χιλιάδες ταλαιπωρημένοι πρόσφυγες θα μπορούν να προκαλούν ετησίως.

Πηγή: Καθημερινή της Κυριακής