kathimerini4Είναι πολύ νωρίς για να κάνουμε μια ασφαλή αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των εκλογών της 20ής Σεπτεμβρίου! Μια πρώτη εκτίμηση εμπεριέχει θετικά και αρνητικά στοιχεία: Στα θετικά μπορούμε να πούμε ότι αποφύγαμε την αυτοαπομόνωση της Ελλάδας, επιλέγοντας την παραμονή μας στη Ζώνη του Ευρώ και –γενικότερα– στην Ευρωπαϊκή Ενωση και τους δυτικούς θεσμούς του πλανήτη. Συγκεκριμένα, με τον αποκλεισμό (έστω ελάχιστα κάτω του ορίου του 3%) από τα έδρανα του Κοινοβουλίου της Λαϊκής Ενότητας του κ. Παναγιώτη Λαφαζάνη και της (συνεργαζόμενης) κ. Ζωής Κωνσταντοπούλου, διευκολύναμε το επώδυνο έργο της εφαρμογής πολιτικών αναγκαστικής προσγείωσης στην πραγματικότητα! Η σημερινή κυβέρνηση Τσίπρα – Καμμένου, υιοθετώντας τη λογική του «αναγκαίου κακού», δηλώνει ότι θα εφαρμόσει το 3ο μνημόνιο για το οποίο έχει την αποκλειστική διαπραγματευτική ευθύνη. Και τα κόμματα της αντιπολίτευσης (Ν.Δ., Ποτάμι, ΠΑΣΟΚ, Ενωση Κεντρώων) αποτελούν μια δεξαμενή δυνητικής στήριξης του ευρωπαϊκού μας προσανατολισμού, αφήνοντας στην περιοχή των αντιευρωπαϊστών δυο εντελώς ασύμβατα κόμματα (ΚΚΕ και Χρυσή Αυγή).

Στα αρνητικά της υποθέσεως, η άνετη επικράτηση του φωτογενούς κ. Τσίπρα –παρά τη διχοτόμηση του κόμματός του μετά την αποχώρηση του κ. Λαφαζάνη και των συντρόφων του– μας προειδοποιεί ότι τα προσωποπαγή κόμματα έχουν επιστρέψει στην επιφάνεια της πολιτικής μας ζωής. Μπορούμε, αντιθέτως, να υποστηρίξουμε ότι σε χώρες (σαν τη δική μας) που ξέφυγαν από εμφυλίους και διχασμούς, η ανάπτυξη κριτηρίων όπως της προσωπικότητας του ηγέτη, των συμμαχικών κυβερνήσεων (π.χ. ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛ) και των πολυκομματικών αντιπολιτεύσεων, μειώνουν τους κινδύνους ακραίας ιδεολογικής πόλωσης και συνακόλουθης αντιπαράθεσης. Στα αρνητικά των αποτελεσμάτων των τελευταίων εκλογών, θα πρέπει επίσης να αντιληφθούμε ότι η ανάδειξη της Χρυσής Αυγής (με σχεδόν 7% της ψήφου του ελληνικού λαού) στη θέση του τρίτου σε δύναμη κόμματος –και παρά το γεγονός ότι κορυφαία στελέχη της δικάζονται για σύσταση και συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση– είναι μια ένδειξη μελλοντικών ταλαιπωριών, σε περίπτωση που η Ελλάδα δεν ξεφύγει γρήγορα από την παρατεταμένη οικονομική κρίση που τη μαστίζει τα τελευταία έξι χρόνια. Το ίδιο θα μπορούσε να ειπωθεί και για το αντικαθεστωτικό ΚΚΕ, το οποίο –ευτυχώς– απέχει πολλά ιδεολογικά χιλιόμετρα από τη Χρυσή Αυγή.

Εξακολουθούν –δυστυχώς– να καραδοκούν γύρω μας και σοβαροί κίνδυνοι: Το προσφυγικό και μεταναστευτικό ζήτημα (πέρα από τις εσωτερικές αναταράξεις που προκαλεί ήδη σε κράτη πρώτης υποδοχής, όπως η Ιταλία και η Ελλάδα) μπορεί να οδηγήσει σε σοβινιστικά αντανακλαστικά (π.χ. οι πρόσφατες αντιδράσεις με το κλείσιμο των συνόρων της Ουγγαρίας) που θα απειλήσουν σοβαρά το μεταπολεμικό οικοδόμημα της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Ενας άλλος μεγάλος κίνδυνος –ευτυχώς λιγότερο πιθανός– θα ήταν μία ακόμη αναπάντεχη αλλαγή πλεύσης και προσανατολισμού από τον σημερινό πρωθυπουργό. Μαθηματικά, η κυβίστηση αυτή θα τον οδηγούσε στην περίφημη «ρήξη» με τους δανειστές μας, με αφορμή την επώδυνη –πολιτικά και κομματικά– εκτέλεση των μνημονιακών δεσμεύσεων της κυβέρνησής του. Και εδώ ο πειρασμός μιας ακόμη «εκλογικής επιβεβαίωσης» θα μπορούσε να αποδειχθεί μοιραίος για την ευρωπαϊκή ταυτότητα της Ελλάδας – ακόμη και των δημοκρατικών της θεσμών. Στη λίστα των κινδύνων δεν πρέπει να εξαιρέσουμε και την τρέχουσα διαδικασία εκλογής του επόμενου προέδρου και αρχηγού της Νέας Δημοκρατίας. Εάν, π.χ., ο/η επόμενος ηγέτης του κόμματος αποκλίνει αισθητά από τις κεντροδεξιές παραδοχές του ριζοσπαστικού φιλελευθερισμού του Κωνσταντίνου Καραμανλή, διατρέχει τον κίνδυνο να χάσει πολλούς ψηφοφόρους του κεντρώου χώρου για να διεκδικήσει οριακές αποσκιρτήσεις από την ακροδεξιά Χρυσή Αυγή.

Η πρόσφατη επίσκεψη του Ελληνα πρωθυπουργού στην έδρα των Ηνωμένων Εθνών (στη Νέα Υόρκη) μπορεί να θεωρηθεί επιτυχημένη στο σύνολό της. Καλό θα ήταν, βεβαίως, το επιτελείο του κ. Τσίπρα να τον είχε συμβουλεύσει να χρησιμοποιεί μονίμως ένα «διερμηνέα σκιά» για όλες τις δημόσιες ομιλίες και συζητήσεις του. Ο διάλογος, για παράδειγμα, του Αλέξη Τσίπρα με τον πρώην Αμερικανό πρόεδρο Κλίντον δεν βοήθησε ιδιαίτερα στην προβολή της εικόνας ενός νέου, αναδυόμενου, εύστροφου και δημοφιλούς Ελληνα ηγέτη. Αξίζει να θυμίσουμε εδώ ότι ηγέτες με άριστη γνώση ξένων γλωσσών χρησιμοποιούν συνειδητά τους διερμηνείς για να κερδίζουν χρόνο ώστε να συγκεντρώνονται για μια καλοζυγισμένη απάντηση. Η ευρύτερη πρόβλεψή μου, πάντως, παραμένει συγκρατημένα αισιόδοξη για την Ελλάδα του 2015! Κατ’ αρχάς, έχουμε προοπτική πολιτικής σταθερότητας για τουλάχιστον μία τριετία, ή ακόμη και τετραετία, γνωρίζοντας ότι σε περίπτωση αποσκιρτήσεων από τις εναπομείνασες μονάδες βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ, ή μιας διαφωνίας του πρωθυπουργού με το κόμμα του κ. Καμμένου, υπάρχουν εφεδρικές δυνάμεις από το ΠΑΣΟΚ, το Ποτάμι και την Ενωση Κεντρώων για να στηρίξουν τον κ. Τσίπρα, με μόνη προϋπόθεση τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της χώρας μας.

Τέλος, η σημερινή κατάστασή μας φέρνει στη μνήμη μου τα συνετά λόγια του αείμνηστου Ηλία Ηλιού σε μια συνάντησή μας στα χρόνια της δικτατορίας.  Μου είπε, αναφερόμενος στους Ελληνες κομμουνιστές, ότι πάντα επιθυμούσε να γράψει ένα βιβλίο γι’ αυτούς με τίτλο «Ο δρόμος με τις πεπονόφλουδες». Με άλλα λόγια, συνέχισε, «… οι Βρετανοί, οι ΗΠΑ και η ελληνική Δεξιά είχαν τοποθετήσει πεπονόφλουδες στον δρόμο των κομμουνιστών και αυτοί έβαλαν τα δυνατά τους να τις πατήσουν όλες». Πίστευε, προφανώς, ότι η σκληρή γραμμή μετά την Απελευθέρωση (το φθινόπωρο του 1944), η στενή σχέση με τους Σοβιετικούς, το αντάρτικο και πολλά άλλα ήταν κλασικά σφάλματα εκ μέρους της ελληνικής κομμουνιστικής ηγεσίας. Ευτυχώς, συμπληρώνω σήμερα, η Ιστορία δεν επαναλαμβάνεται.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην Καθημερινή της Κυριακής.