Για να παρακολουθήσετε την εκδήλωση πατήστε εδώ.

Σχεδόν ένα χρόνο μετά την θετική ανταπόκριση των Ευρωπαίων ηγετών στο αίτημα της Ελλάδας για οικονομική βοήθεια, η κατάσταση παραμένει εξαιρετικά δύσκολη τόσο για την Ελλάδα, όσο και για την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία πλέον καλείται να αντιμετωπίσει μια ευρύτερη οικονομική κρίση στην Ευρωπαϊκή περιφέρεια. Στον απόηχο των πρόσφατων αποφάσεων των Ευρωπαϊκών Συνόδων Κορυφής του Μαρτίου, οι οποίες βελτίωσαν τους όρους της Ευρωπαϊκής βοήθειας προς την Ελλάδα, και δεδομένων των δυσκολιών που αντιμετωπίζει η προσπάθεια δημοσιονομικής προσαρμογής, η έλευση του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, κ. Herman Van Rompuy στην Ελλάδα, έχει ιδιαίτερη βαρύτητα. Στο πλαίσιο αυτό, και στην προσπάθεια του να συμβάλει στον δημόσιο διάλογο για την αναζήτηση πολιτικών και θεσμικών επιλογών για έξοδο από την κρίση, τόσο σε εθνικό όσο και σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, το Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ), διοργάνωσε την Τρίτη 12 Απριλίου, στο Αμφιθέατρο του Μεγάρου «Θέοδ. Β. Καρατζά», της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος, εκδήλωση με ομιλητή τον κ. Herman Van Rompuy και θέμα: «Ελλάδα και Ευρώπη: Κτίζοντας το Μέλλον σε Δύσκολους Καιρούς».

Ο κ. Van Rompuy ξεκίνησε την ομιλία του αναφερόμενος στους ιδιαίτερους δεσμούς που τον συνδέουν με την Ελλάδα, λόγω της κλασσικής του παιδείας, και στην σημασία της, ως λίκνο της ελευθερίας και της δημοκρατίας, και κατ’ επέκταση του Ευρωπαϊκού πολιτισμού. Εξάλλου όπως τόνισε, η παρουσία της Ελλάδας με την μακραίωνη ιστορία της, καταδεικνύει ένα βασικό γνώρισμα της Ευρώπης, αυτό της βαθιάς συναίσθησης μιας σημαντικής ιστορικής κληρονομιάς που μετουσιώνεται σε ένα καθημερινό βίωμα ιστορικής συνέχειας, όπου το μέλλον συνδέεται άρρηκτα με το παρελθόν, δίνοντας στους Ευρωπαίους την ικανότητα να μπορούν να αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά την αλλαγή στην ζωή τους. Η ικανότητα αυτή είναι πολύ σημαντική σήμερα, καθώς οι πιέσεις της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας έχουν αλλάξει τα διεθνή δεδομένα και όλα τα Ευρωπαϊκά κράτη και οι Ευρωπαίοι πολίτες θα πρέπει να αλλάξουν, να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες, ώστε να μπορέσουν να παραμείνουν κύριοι της μοίρας τους. Για αυτό ακριβώς τον λόγο, τόνισε ο κ. Van Rompuy, είναι πεπεισμένος ότι η Ελλάδα θα μπορέσει να ξεπεράσει την δύσκολη αυτή συγκυρία, αν και όπως η επιστροφή του Οδυσσέα στην Ιθάκη, ίσως η προσπάθεια αυτή διαρκέσει αρκετό καιρό.

Ο κ. Van Rompuy θύμισε πως με την ανάληψη της θητείας του την 1η Ιανουαρίου του 2010, έπρεπε να αντιμετωπίσει την εξέλιξη της κρίσης στην Ελλάδα, η οποία τελικά κατέληξε στην υπεύθυνη απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ύστερα από αίτημα της Ελλάδας, να παράσχει στήριξη, σε συνεργασία με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, με ένα πρωτοφανές σε μέγεθος πρόγραμμα οικονομικής βοήθειας. Τώρα, δέκα μήνες μετά, προσέθεσε ο κ. Van Rompuy, η Ελλάδα βρίσκεται στη διαδικασία εφαρμογής των συμφωνηθέντων δημοσιονομικών και δομικών μεταρρυθμίσεων, η οποία όμως θα χρειαστεί αρκετά χρόνια προσπαθειών ακόμα για να ολοκληρωθεί. Για αυτό τον λόγο τόνισε ο κ. Van Rompuy, ότι το μήνυμα του προς τον ελληνικό λαό είναι απλό: οι μεταρρυθμίσεις που εφαρμόζονται από την κυβέρνηση είναι αναγκαίες για να καταστεί η Ελλάδα πιο ανταγωνιστική και σύγχρονη, και για να μπορέσει να αναπτυχθεί ταχύτερα και να δημιουργήσει περισσότερες θέσεις εργασίας. Ακόμα και χωρίς την Ευρωπαϊκή Ένωση, αυτές οι αλλαγές θα έπρεπε να γίνουν. Η Ευρώπη δεν θα πρέπει να κατηγορηθεί για αυτές, αντίθετα, με την στήριξη της, η Ευρώπη συνδράμει στην προσπάθεια διασφάλισης του μέλλοντος. Οι προτεραιότητες στην προσπάθεια αυτή σύμφωνα με τον κ. Van Rompuy, θα πρέπει να αφορούν την δημοσιονομική πειθαρχία, την επικέντρωση του κράτους στην παροχή καλής εκπαίδευσης, υγείας και υποδομών, και στην δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών για να μπορέσουν οι επιχειρήσεις να επενδύσουν, να καινοτομήσουν και να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας. Στον ιδιωτικό τομέα, ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου εκτίμησε ότι ήδη βλέπουμε κάποια θετικά σημάδια με την αύξηση των εξαγωγών, ωστόσο είπε πως χρειάζεται ακόμα περισσότερη δουλειά, ενώ τόνισε πως στον δημόσιο τομέα θα πρέπει να βελτιωθεί η διοικητική ικανότητα, καθώς και να αποκατασταθεί το αίσθημα δικαιοσύνης μέσω της καταπολέμησης της φορολογικής απάτης και της φοροδιαφυγής, την κατάργηση των προνομίων και την αντιμετώπιση της διαφθοράς. Ο κ. Van Rompuy αναγνώρισε την εύρος των προτεινόμενων μεταρρυθμίσεων και τις δυσκολίες που αυτές συνεπάγονται, υποστήριξε όμως πως είναι αναγκαίες, και πως η αξιολόγηση του κόστους τους δεν θα πρέπει να γίνεται με βάση την κατάσταση πριν από την κρίση, η οποία ήταν πλασματική και βασίστηκε σε μια δεκαετία μη-βιώσιμης ανάπτυξης στηριζόμενης στον δανεισμό, αλλά με την κατάσταση πριν από την είσοδο της Ελλάδας στο ευρώ, το 2000. Στην ουσία, υποστήριξε ο κ. Van Rompuy, δεν πρόκειται απλώς για τα νούμερα του προϋπολογισμού, αλλά για μια γενικότερη προσπάθεια μεταμόρφωσης της Ελλάδας σε μια ανοιχτή, ευημερούσα και περήφανη χώρα. Αυτό το καθήκον ανήκει στους Έλληνες και μόνο αυτοί μπορούν να κάνουν αυτό που πρέπει να γίνει. Η Ευρώπη βοηθά την Ελλάδα, αλλά δεν μπορεί και ούτε και θα έπρεπε να αναλάβει εκείνη την ευθύνη για την έξοδο από την κρίση. Αυτή η αποστολή αποτελεί συλλογική ευθύνη του ελληνικού λαού.

Παρά τις δυσκολίες, ο κ. Van Rompuy εξέφρασε και πάλι την πεποίθηση του ότι ο στόχος είναι δυνατόν να επιτευχθεί, πεποίθηση που αντλεί από την προσωπική του εμπειρία ως υπουργός οικονομικών του Βελγίου, μιας χώρας που είχε επίσης σημαντικό δημόσιο χρέος και υψηλό δημοσιονομικό έλλειμμα, αλλά και δυσκολία αλλαγής της συναλλαγματικής της ισοτιμίας λόγω των δεσμών της με το Γερμανικό μάρκο, και η οποία κατάφερε να βελτιώσει σημαντικά την οικονομική κατάσταση της μετά από ένα αυστηρό πρόγραμμα λιτότητας, και ιδιωτικοποιήσεων. Αυτό δείχνει σύμφωνα με τον κ. Van Rompuy, ότι με θέληση και χρόνο μεγάλες αναπροσαρμογές είναι εφικτές. Για αυτό τον λόγο και δόθηκε περισσότερος χρόνος για την αποπληρωμή των δανείων και μειώθηκε και το επιτόκιο δανεισμού της Ελλάδας. Επίσης, το πιο πρόσφατο παράδειγμα της Λετονίας, μιας χώρας της οποίας το νόμισμα είναι συνδεδεμένο με το ευρώ, δείχνει ότι μεγάλες προσαρμογές είναι πράγματι εφικτές ακόμα και αν είναι δύσκολες.

Ο κ. Van Rompuy αναγνώρισε ότι υπάρχουν σημαντικές διαφορές σήμερα σε σχέση με δέκα ή είκοσι χρόνια πριν, καθώς οι χρηματοπιστωτικές αγορές έχουν γίνει πλέον πολύ ανυπόμονες, ξεχνώντας τους ρυθμούς με τους οποίους λειτουργεί η πραγματική οικονομία. Για αυτό τον λόγο δημιουργήθηκε και ο μηχανισμός στήριξης, για να δοθεί χρόνος, χωρίς να υπάρχει η πίεση των αγορών. Στο σημείο όμως αυτό, τόνισε ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, υπεισέρχεται και ο παράγοντας των όρων και των προϋποθέσεων που έχουν τεθεί για την παροχή της βοήθειας, αφού δεν πρέπει να ξεχνάμε πως οι πολίτες όλων των χωρών έχουν υποστεί ήδη θυσίες λόγω της κρίσης τα τελευταία χρόνια, και η συναίνεση τους για την παροχή βοήθειας απαιτεί και οι χώρες που λαμβάνουν βοήθεια να κάνουν τις ίδιες θυσίες, και οι ίδιοι κανόνες πειθαρχίας να εφαρμόζονται ισότιμα για όλους. Για αυτό τον λόγο εξάλλου, συμφωνήθηκαν και νέοι θεσμοί και κανόνες οικονομικής διακυβέρνησης, ώστε να αποτραπεί μια παρόμοια κρίση στο μέλλον. Στο πλαίσιο αυτό, διαβεβαίωσε ο κ. Van Rompuy, όλοι οι Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν εκφράσει την πολιτική τους βούληση για αλληλεγγύη και για την πραγματοποίηση όλων των αναγκαίων ενεργειών για την διασφάλιση της σταθερότητας της Ευρωζώνης. Είναι πολύ δύσκολο το έργο των κυβερνήσεων που πρέπει να υπερασπιστούν μέτρα λιτότητας, και για αυτό ο κ. Van Rompuy συνεχάρη την ελληνική κυβέρνηση και τον πρωθυπουργό Γιώργο Παπανδρέου για την αποφασιστικότητα και το θάρρος τους. Ωστόσο, τόνισε, ότι ήταν επίσης δύσκολο και για τις κυβερνήσεις που έπρεπε να χορηγήσουν τα δάνεια να πείσουν τα δικά τους κοινοβούλια και την δική τους κοινή γνώμη για την αναγκαιότητα αυτών των δανείων.

Τέλος, ο κ. Van Rompuy θύμισε την κοινή πορεία της Ελλάδας και της Ευρώπης τα τελευταία πενήντα χρόνια, από τη Συμφωνία Σύνδεσης της Ελλάδας με την Ευρωπαϊκή Κοινότητα το 1961, ενώ τόνισε πως η κοινή αυτή πορεία δημιουργεί τόσο δικαιώματα και ευκαιρίες για τα κράτη μέλη, όσο και υποχρεώσεις. Ο καθένας είναι υπεύθυνος για την εκπλήρωση των δικών του ευθυνών, ωστόσο οι Ευρωπαϊκές χώρες μπορούν να αλληλοβοηθηθούν στην αντιμετώπιση των προκλήσεων που δημιουργεί η συμμετοχή στην Ευρωπαϊκή Ένωση, είτε αυτές αφορούν τον ανταγωνισμό, ή ακόμα και θέματα όπως η ύπαρξη κοινών συνόρων. Και στην περίπτωση αυτή, όπως και στο θέμα του κοινού νομίσματος ισχύει ένας συνδυασμός ατομικής (εθνικής) και συλλογικής (Ευρωπαϊκής) ευθύνης. Σε κάθε στάδιο της πορείας της, η Ευρώπη στάθηκε στο πλευρό της Ελλάδας και βοήθησε στον εκσυγχρονισμό της. Έτσι και αυτή την στιγμή δεν είστε μόνοι, κατέληξε ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, είμαστε όλοι μαζί σε αυτή την προσπάθεια, η Ελλάδα και η Ευρώπη, η Ευρώπη και η Ελλάδα – πολεμάμε τον ίδιο αγώνα.

Μετά το τέλος της ομιλίας του ο κ. Van Rompuy απάντησε σε περιορισμένο αριθμό ερωτήσεων, οι περισσότερες εκ των οποίων επικεντρώθηκαν στις δυσμενείς συνέπειες των προγραμμάτων προσαρμογής που υιοθετούνται σε πολλές χώρες, ιδιαίτερα σε όσες έχουν δεχθεί οικονομική βοήθεια, τόσο σε πολιτικό όσο και σε συμβολικό επίπεδο, αφού δημιουργούν τον κίνδυνο αποξένωσης των Ευρωπαϊκών λαών από το Ευρωπαϊκό ιδεώδες και ευνοούν την ανάπτυξη του λαϊκισμού και του Ευρώ-σκεπτικισμού. Ο κ. Van Rompuy απάντησε πως πράγματι υπάρχει δυσαρέσκεια, αλλά το κλειδί στο πρόβλημα αυτό είναι ο χρόνος, καθώς χρειάζεται χρόνος για να πεισθεί το κοινό τόσο στις δανειζόμενες χώρες για την ανάγκη των μεταρρυθμίσεων και της προσαρμογής, όσο και στις χώρες που δανείζουν τα χρήματα για την ανάγκη παροχής αυτών των δανείων, ενώ απαιτείται και σημαντικός χρόνος για την υλοποίηση όλων αυτών των αλλαγών και την επίτευξη απτών αποτελεσμάτων. Αν και οι αγορές, οι οποίες το διάστημα πριν από την κρίση δεν συμπεριφερθήκαν υπεύθυνα, πιέζουν τώρα ασφυκτικά, περιορίζοντας έτσι τον διαθέσιμο χρόνο, ο κ. Van Rompuy πιστεύει πως τα μέτρα που υιοθετούνται είναι αναγκαία, εξασφαλίζουν την επιτυχημένη λειτουργία του ευρώ, η οποία έχει μεγάλη σημασία για όλο το Ευρωπαϊκό εγχείρημα καθώς αποτελεί το πιο σημαντικό βήμα προς την ενίσχυση της πολιτικής συνεργασίας στην Ευρώπη, και είναι πεπεισμένος πως όταν θα μπορέσουμε να δούμε τα θετικά αποτελέσματα των μέτρων αυτών, η αρνητική διάθεση προς την Ευρώπη θα αναστραφεί. Τέλος, σε ερώτηση σχετικά με την επάρκεια των νέων μηχανισμών οικονομικής διακυβέρνησης, ο κ. Van Rompuy, υποστήριξε πως οι αποφάσεις που έχουν ληφθεί είναι πολύ σημαντικές και θα ενισχύσουν σημαντικά την διακυβέρνηση της Ευρωζώνης, ενώ σε σχετική ερώτηση απέκλεισε κατηγορηματικά το ενδεχόμενο της αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους.

Εδώ θα βρείτε το πλήρες κείμενο της ομιλίας του κ. Herman Van Rompuy