Στις 5/12/2011 το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης καταδίκασε την Ελλάδα για παραβίαση της Ενδιάμεσης Συμφωνίας της Νέας Υόρκης. Την απόφαση του Δικαστηρίου ακολούθησε η πρόσκληση από το Μάθιου Νίμιτς, ειδικό διαπραγματευτή του ΟΗΕ, για επανέναρξη των συνομιλιών των δύο χωρών μετά από ένα χρόνο απραξίας. Ποιά είναι επομένως η στρατηγική που πρέπει να ακολουθήσει η Ελλάδα εφεξής;  Με την αφορμή αυτή το ΕΛΙΑΜΕΠ διοργάνωσε στις 10/1/2012 ανοιχτή συζήτηση με θέμα «Τα επόμενα βήματα στις σχέσεις Ελλάδας-πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας». με τη συμμετοχή του Δρα Ευάγγελου Κωφού, Ειδικού Συμβούλου ΕΛΙΑΜΕΠ, πρώην Εμπειρογνώμονα Πρεσβευτή Βαλκανικών Υποθέσεων του Υπουργείου Εξωτερικών, κ. Αλέξανδρου Μαλλιά, Πρέσβη ε.τ., Ειδικού Συμβούλου ΕΛΙΑΜΕΠ και κ. Γιώργου Κουμουτσάκου, ευρωβουλευτή. Τη συζήτηση συντόνισε ο Δρ.Θάνος Ντόκος, Γενικός Διευθυντής του ΕΛΙΑΜΕΠ.

Είναι γεγονός ότι η απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης αλλάζει τα δεδομένα και ουσιαστικά μεταθέτει τον άξονα της στρατηγικής της Ελλάδας από το χώρο του διεθνούς δικαίου που κατά κύριο λόγο τοποθετούνταν μέχρι σήμερα, στο χώρο της πολιτικής. Η απόφαση του Δικαστηρίου, αν και καταδικαστική όσον αναφορά τη στάση της Ελλάδας στο Βουκουρέστι, δεν αφορά το ζήτημα της ονομασίας αλλά αντίθετα η απόφαση προτρέπει στην επίλυση του ζητήματος υπό τον ΟΗΕ. Καθίσταται επομένως σημαντικό να τονιστεί εκ νέου από την ελληνική πλευρά η πραγματική φύση του ζητήματος  που δεν αφορά μόνο τη χρήση του ονόματος «Μακεδονία» και των παραγώγων του, αλλά κυρίως άπτεται των λεπτών ζητημάτων της ταυτότητας τόσο των κατοίκων της ΠΓΔΜ όσο και των κατοίκων της περιφέρειας της Μακεδονίας στην Ελλάδα. Το θέμα της «ονομασίας» αφορά επίσης τον τρόπο χρήσης  της ιστορίας και τον τερματισμό της εσκεμμένης παραποίησης ιστορικών στοιχείων με στόχο τη δημιουργία ενός ‘εθνικού μύθου’  και τέλος αφορά τον τερματισμό της προώθησης αλυτρωτικών θέσεων που υποσκάπτουν την καλή γειτονία αλλά και το ευρωπαϊκό όραμα για την περιοχή.   Οι πάγιες θέσεις της Ελλάδας παραμένουν επομένως καταρχήν σταθερές, στη γραμμή που υιοθετήθηκε το 2007 για «μία ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό erga omnes» με την παράλληλη στήριξη όλων  των γειτονικών χωρών στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής προοπτικής των Δ. Βαλκανίων.

Η τακτική της Ελλάδας στο Βουκουρέστι, αν και αμφιλεγόμενη καθώς οδήγησε στην παραπομπή και καταδίκη της Ελλάδας από το Δικαστήριο της Χάγης, δημιούργησε επίσης ένα σημαντικό κεκτημένο το οποίο σήμερα παραμένει παγιωμένο. Συνέδεσε δηλαδή την είσοδο της χώρας στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ με την επίλυση του ζητήματος της ονομασίας. Το κεκτημένο αυτό είναι επομένως σημαντικό να διατηρηθεί και να ενισχυθεί ενόψει δε και της επικείμενης Σύνοδο Κορυφής της συμμαχίας του ΝΑΤΟ στο Σικάγο. Αν και δε φαίνεται  να υπάρχει κάποια μετατόπιση από την απόφαση του Βουκουρεστίου, είναι σημαντικό η Ελλάδα να προσέλθει κατάλληλα προετοιμασμένη ώστε να αντιμετωπιστεί η πιθανότητα κάποια από τις χώρες-συμμάχους να εγείρει το ζήτημα. Η δημιουργία μίας ομάδας εργασίας μέσα στο ΥΠΕΞ, με τη συνεργασία ειδικών επιστημόνων,  είναι ένα βήμα που εφόσον υλοποιηθεί μπορεί να συμβάλλει ουσιαστικά στη δημιουργία και υποστήριξη  της νέας στρατηγικής της Ελλάδας για το ζήτημα της ονομασίας. Ιδιαίτερη σημασία έχει τέλος και η στάση της Ελλάδας αναφορικά με την «Ενδιάμεση Συμφωνία» του 1995, βάση και τις οποίας προήλθε η καταδίκη της Ελλάδας. Αν και υπάρχει σχετική ομοφωνία στην άποψη ότι η Ενδιάμεση Συμφωνία είναι προβληματική και ελλειματική, η καταγγελία της από μέρους της Ελλάδας θα είχε ουσιαστικό νόημα μόνο εάν γινόταν στο πλαίσιο μίας ολοκληρωμένης και μακροπρόθεσμης στρατηγικής εξωτερικής πολιτικής στο θέμα αυτό και όχι εαν γίνει ως αντίδραση στο αρνητικό αποτέλεσμα της Χάγης.

Ο τελικός στόχος μίας ανάλογης στρατηγικής είναι η διαφύλαξη των βασικών διαπραγματευτικών θέσεων της Ελλάδας για την εξεύρεση μίας συμβιβαστικής λύσης με σεβασμό προς τις δύο πλευρές και η σύναψη μίας τελικής συμφωνίας που θα είναι ικανή να αντικαταστήσει τη συμφωνία του 1995 μέσα σε δώδεκα μήνες όπως προβλέπεται από τα άρθρα της υπάρχουσας ενδιάμεσης συμφωνίας κλείνοντας έτσι το ζήτημα της ονομασίας.

Πατήστε εδώ για τις παρεμβάσεις του κ. Μαλλιά ,του κ. Κωφού και του κ. Κουμουτσάκου.