Οι στόχοι που η πολιτική συνοχής της Ευρωπαϊκής Ένωσης καλείται να ικανοποιήσει είναι πολυάριθμοι, πηγάζουν από διαφορετικές σχολές σκέψης και εντείνουν τη σύγχυση που καλύπτει τη συγκεκριμένη πολιτική, ήδη από τη γέννηση της. Επιπλέον, οι εξυπηρετούμενοι στόχοι διαφέρουν από εκείνους που αρχικά επιδιώχτηκαν και οδηγούν σε πρακτικές που αλληλο-εξουδετερώνονται. Συχνά, η αλληλεγγύη και η αναδιανομή με στόχο την αντιμετώπιση των ανισοτήτων σε κρατικό και περιφερειακό επίπεδο στο εσωτερικό της Ε.Ε. ταυτίζεται με την αντιστάθμιση των άνισων επιπτώσεων της ευρωπαϊκής ενιαίας αγοράς και, όταν δεν υποκρύπτει ιδιοτελείς σκοπούς, εκλαμβάνεται απλώς ως μηχανισμός εξαγοράς των περισσότερο αδύνατων κρατών και περιφερειών. Η σοβαρότερη ίσως συνέπεια της σύγχυσης ως προς τους στόχους της «συνοχής» θα πρέπει να αναζητηθεί στην στρέβλωση του αρχικού λόγου ύπαρξης και, τελικά, στην μετατόπιση του κέντρου βάρους από την σύγκλιση και την ανάπτυξη των λιγότερο αναπτυγμένων περιφερειών και κρατών σε αναπτυξιακή πολιτική της Ε.Ε. στο σύνολο της, μολονότι η επίτευξη της γενικότερης ανάπτυξης όχι μόνο δεν συνεπάγεται υποχρεωτικά και μείωση των γεωγραφικών ανισοτήτων, αλλά μπορεί και να τις επιτείνει.

  • Τα κίνητρα της πολιτικής συνοχής υπήρξαν εξαρχής ετερογενή και λειτουργούν άλλοτε συμπληρωματικά και άλλοτε αντιθετικά.
  • Η κάλυψη των γεωγραφικών ανισοτήτων και γενικότερα οι αρχές της ισότητας, της δικαιοσύνης, της αλληλεγγύης, του αλτρουισμού συνυπήρξαν εξαρχής με την αντιστάθμιση των αρνητικών συνεπειών από την ενιαία αγορά.
  • Η αναδιανομή για δικαιοσύνη και ισότητα άλλοτε αντιστρατεύεται και άλλοτε ενισχύει την αναπτυξιακή πολιτική.
  • Η πολιτική συνοχής μπορεί να λειτουργήσει και σε βάρος κάποιων λιγότερο αναπτυγμένων περιοχών και σε όφελος των πλουσιότερων κρατών μελών.
  • Η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση προωθείται από την πολιτική συνοχής, την ανάπτυξη και την ισχυρότερη πολιτική παρουσία των περιφερειών.
  • Η σύμπτωση πολυάριθμων και κάποτε αντιφατικών σκοπών οδηγεί συχνά σε «ετερογονία των σκοπών»: Οι τελικά εξυπηρετούμενοι στόχοι διαφέρουν από εκείνους που αρχικά επιδιώχτηκαν. Οι συνέπειες των πράξεων ξεπερνούν ή/και αντιφάσκουν με τις αρχικές προθέσεις.

Τη μελέτη, που μπορείτε να δείτε εδώ, υπογράφει ο Αχιλλέας Μητσός, Πρώην Γενικός Διευθυντής Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Γενικός Γραμματέας Έρευνας και Τεχνολογίας, Καθηγητής Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων Πανεπιστημίου Αιγαίου, Ειδικός Σύμβουλος, ΕΛΙΑΜΕΠ.