Το εκπαιδευτικό σύστημα στην Ελλάδα βρισκόταν πάντα στο επίκεντρο του δημοσίου διαλόγου τόσο για τις ελλείψεις στην οργάνωση και λειτουργία του όσο και για την ποιότητα της παιδείας που παρέχει. Ειδικότερα τις τελευταίες δεκαετίες η άνοδος των ανισοτήτων σε επίπεδο μισθών έχει οδηγήσει την εγχώρια και διεθνή βιβλιογραφία να αναζητήσει την πιθανή σχέση μεταξύ του επιπέδου εκπαίδευσης και της ανισότητας εισοδήματος.
Υπό αυτό το πρίσμα, το παρόν κείμενο της Πέρης Μπαζώτη εξετάζει τη σχέση μεταξύ της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και της οικονομικής ανισότητας. Δεδομένου ότι τυχόν ανισότητες στην πρόσβαση στην εκπαίδευση υπονομεύουν σημαντικά τον αναδιανεμητικό ρόλο της εκπαίδευσης, η μελέτη εκκινεί από την πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Ο σχεδιασμός του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος με τις εγγενείς αδυναμίες του αλλά και η διαχρονική υπο-χρηματοδότησή του στερούν τους υποψηφίους από τις ίσες ευκαιρίες καθώς η είσοδος του σε ένα από τα Ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης της χώρας βασίζεται κατά πολύ στο οικονομικό υπόβαθρο των οικογενειών τους. Ο παράγοντας της οικονομικής κρίσης υπογράμμισε αυτές τις ανισότητες ακόμα περισσότερο κυρίως μέσω της μείωσης του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών αλλά και επιδείνωσε ακόμα περισσότερο τις ήδη ελλιπείς δυνατότητες του εκπαιδευτικού συστήματος λόγω των εκτεταμένων περικοπών που έλαβαν χώρα κατά την περίοδο αυτή. Ωστόσο τα στοιχεία αποκαλύπτουν πως η ιδιωτική δαπάνη που σχετίζεται με την είσοδο στην τριτοβάθμια εκπαίδευση αν και μειώθηκε συνεχίζει να καταλαμβάνει σημαντικό μερίδιο της συνολικής εκπαιδευτικής δαπάνης των νοικοκυριών.
Εντούτοις, στη σχετική βιβλιογραφία, η εκπαίδευση στην Ελλάδα φαίνεται να έχει μια διαχρονικά θετική επίδραση στην ανισότητα εισοδήματος έχοντας μεγαλύτερες αποδόσεις στους χαμηλότερους μισθούς της σχετικής κατανομής, πριν αλλά και μετά το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης. Τα ίδια αποτελέσματα επιβεβαιώνονται και από την εμπειρική μελέτη που παρουσιάζεται στο κείμενο για τα έτη 2010 και 2017 τα οποία επιλέχθηκαν με σκοπό να διερευνηθούν τυχόν αποκλίσεις μεταξύ των αρχών της περιόδου αυτής και του τέλους της. Συγκεκριμένα, τα αποτελέσματα μας αποκαλύπτουν πως και για τα δύο έτη οι αποδόσεις της εκπαίδευσης ήταν μεγαλύτερες στους χαμηλότερους μισθούς ενώ οι μεταξύ τους διαφορές αναλύονται με βάση τον παράγοντα της αναντιστοιχίας δεξιοτήτων (skills mismatch).
· Ο σχεδιασμός του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος έχει εγγενείς αδυναμίες που συμβάλλουν αποφασιστικά στην εκδήλωση ανισοτήτων στην πρόσβαση στην εκπαίδευση.
· Η δημόσια χρηματοδότηση είναι διαχρονικά χαμηλή στον τομέα της εκπαίδευσης. Kατά τη διάρκεια της κρίσης η κατάσταση επιδεινώθηκε καθώς σημαντικές μειώσεις επηρέασαν αρνητικά τη λειτουργικότητα του εκπαιδευτικού συστήματος.
· Την ίδια στιγμή, η ιδιωτική εκπαιδευτική δαπάνη, και ειδικότερα αυτή που σχετίζεται με την πρόσβαση σε πανεπιστημιακά ιδρύματα, αν και μειώθηκε συνεχίζει να είναι η μεγαλύτερη πηγή απορρόφησης της συνολικού εκπαιδευτικού τους προϋπολογισμού.
· Η εκπαίδευση φαίνεται να έχει αναδιανεμητικό ρόλο στην Ελλάδα, καθώς διαχρονικά έχει μεγαλύτερες αποδόσεις στα χαμηλότερα επίπεδα της κατανομής μισθών.
· Ο αναδιανεμητικός ρόλος της εκπαίδευσης επιβεβαιώνεται από την εμπειρική έρευνα για τα έτη 2010 και 2017 ενώ οι διαφορές που παρατηρούνται αναλύονται με βάση το φαινόμενο της αναντιστοιχίας δεξιοτήτων.
Μπορείτε να διαβάσετε το κείμενο εργασίας (στα αγγλικά) εδώ.