Μεταβαλλόμενα συμφέροντα και ταυτότητες στις παραμεθόριες περιφέρειες της Ευρώπης: ΕΕ, εθνικές μειονότητες και κοινωνικοπολιτικοί μετασχηματισμοί στα κράτη μέλη και στα μέλη υπό ένταξη

Το πρόγραμμα EUROREG εξέτασε τις σχέσεις μεταξύ Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και της πολιτικοποίησης των εθνικών μειονοτήτων. Συγκεκριμένα, διερεύνησε τις επιπτώσεις που έχει η Ευρωπαϊκή ενοποίηση σε περιοχές με εδαφική συγκέντρωση ιστορικών μειονοτήτων, στην πολιτικοποίηση των τελευταίων, καθώς και στις σχέσεις τους με τις εθνικές πλειονότητες και το κράτος. Μέσα στα πλαίσια του προγράμματος επελέγησαν εννέα περιπτώσεις περιοχών που κατοικούνται από μειονότητες, πέντε σε παλαιά κράτη-μέλη της ΕΕ και τέσσερις σε νέο-ενταχθέντα μέλη καθώς και σε κράτη υποψήφια προς ένταξη στην Κεντρική-Ανατολική και Νοτιοανατολική Ευρώπη (ΚΑΝΕ).

Η εμπειρική έρευνα που διεξήγε το πρόγραμμα εντοπίζει τις μεταβαλλόμενες ευκαιρίες, αλλά και τους περιορισμούς που απορρέουν από την οικονομική ενοποίηση και από τις ευρωπαϊκές πολιτικές σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ανέλυσε τους τρόπους με τους οποίους επιδρούν στην πολιτική συμμετοχή και στις οικονομικές δραστηριότητες των εθνικών μειονοτήτων και πλειονοτήτων σε τοπικό επίπεδο, στις σχέσεις τους με πολιτικά κόμματα και τις κρατικές αρχές, καθώς και τις πολιτικές διεκδικήσεις και πολιτισμικά αιτήματα που προβάλλουν απέναντι στο κράτος. Το πρόγραμμα εξέτασε περαιτέρω τις συνέπειες των προαναφερθέντων μετασχηματισμών για την ταυτότητα των μειονοτήτων και πλειονοτήτων, τoν τρόπο με τον οποίο αυτές αντιλαμβάνονται την ταύτισή τους με μία εθνική ή εθνοτική-θρησκευτική κοινότητα, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους ως πολίτες ενός κράτους, καθώς και την εικόνα που διαμορφώνουν για την ‘Ευρώπη’.

Η μελέτη των επιλεγμένων περιπτώσεων εστίασε σε μειονότητες που διαβιούν σε παραμεθόριες περιοχές ή σε περιοχές που βρίσκονται πλησίον συνόρων, οι οποίες είναι αποδέκτες αναπτυξιακών πόρων από τη διαρθρωτική πολιτική της ΕΕ (διαρθρωτικά κονδύλια, διασυνοριακά προγράμματα, προ-ενταξιακά προγράμματα). Επιπλέον εστίασε στο ευρύτερο καθεστώς της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των μειονοτήτων που έχει αναπτυχθεί τα τελευταία δεκαπέντε περίπου χρόνια σε συνεργασία και με το Συμβούλιο της Ευρώπης.

Μέσα από τα αποτελέσματα της έρευνας, στόχος της επιστημονικής ομάδας ήταν να διαμορφώσει προτάσεις σχετικά με τις αποτελεσματικότερες πρακτικές και πολιτικές για την προώθηση διαλόγου και συνεργασίας μεταξύ μειονοτήτων και πλειονοτήτων. Κατά τη συγκριτική ανάλυση μεταξύ των επιμέρους περιπτώσεων-χωρών, το πρόγραμμα επιχείρησε επίσης να κατανοήσει τις διαδικασίες κοινωνικής, πολιτικής και οικονομικής ανασυγκρότησης που υφίστανται τα υποψήφια κράτη της ΚΑΝΕ κατά την πορεία ένταξής τους στην ΕΕ.

Χρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Γενική Διεύθυνση Έρευνας και Τεχνολογίας, Έκτο Πρόγραμμα Πλαίσιο, Θεματική Ενότητα 7

Διάρκεια: Ιούνιος 2004-Αύγουστος 2007
Συντονιστής του Προγράμματος: Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής, ΕΛΙΑΜΕΠ, Δρ. Άννα Τριανταφυλλίδου & Δρ. Ντία Αναγνώστου

Επικοινωνία
Δρ. Άννα Τριανταφυλλίδου, Ερευνήτρια Α, ΕΛΙΑΜΕΠ
Δρ. Ντία Αναγνώστου, Ερευνήτρια Α, ΕΛΙΑΜΕΠ