Το Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής διοργάνωσε την Πέμπτη 28 Μαρτίου κλειστή συζήτηση με τη συμμετοχή ειδικών και ερευνητών για την εξέλιξη της ριζοσπαστικοποίησης στην Ευρώπη. Ο προσκεκλημένος ομιλητής ήταν ο Καθηγητής Σπουδών Ασφάλειας του King’s College London και Διευθυντής του Διεθνούς Κέντρου για την μελέτη της ριζοσπαστικοποίησης Peter Neumann. Η εισήγηση του κυρίου Neumann αφορούσε το μέλλον του Ισλαμικού Κράτους/Daesh/ISIS μετά τη στρατιωτική ήττα και τις εξελίξεις και τις επιπτώσεις για ζητήματα θρησκευτικής ριζοσπαστικοποίησης.   

Ο Καθηγητής Neumann τόνισε πως η στρατιωτική ήττα και η σχεδόν πλήρης απώλεια εδαφών της οργάνωσης δεν σηματοδοτεί αυτόματα και την εξαφάνισή της. Κάνοντας μία κριτική αναφορά στα τέσσερα βασικά σενάρια που έχουν αναπτυχθεί από εδικούς (αναδιοργάνωση στο Ιράκ, μετεξέλιξη, προσχώρηση στην Al Qaeda και μετεγκατάσταση σε άλλη περιοχή) υποστήριξε πως κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος για την επόμενη φάση της τρομοκρατικής οργάνωσης. 

Η δική του προσέγγιση αφορά σε τρείς θετικές εξελίξεις, αλλά και στα εκκρεμή ζητήματα που δημιουργούν προκλήσεις και επιπλοκές για τις Αρχές Ασφαλείας στην Ευρώπη. Ειδικότερα αναφέρθηκε στις ακόλουθες θετικές εξελίξεις: 

  1. Η ήττα του Χαλιφάτου και της ‘Ουτοπίας’. Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις κατά του Daesh  οδήγησαν σε απώλεια εδαφών, αλλά και σε καταστροφή βάσεων και επιχειρησιακής δυνατότητας. Παράλληλα υπήρξε και ένα σοβαρό πλήγμα στην εξτρεμιστική ουτοπία της οργάνωσης, η οποία ήταν στενά συνδεδεμένη με την εδαφική υπόσταση στη Μέση Ανατολή. 
  1. Η μη ανάδυση του «εικονικού» Χαλιφάτου. Παρά την έντονη παρουσία του Daesh στο διαδίκτυο και στην εξέλιξη της προπαγάνδας, η ήττα της οργάνωσης επηρέασε σημαντικά και την επικοινωνιακή δυνατότητα των τρομοκρατών. Υπήρξε σημαντική μείωση των μέσων διάδοσης της προπαγάνδας, αλλά και της γενικότερης ψηφιακής υποδομής που μοιραία οδήγησε στη διαδικτυακή υποχώρηση της.  
  1. Οι επιθέσεις έχουν μικρότερο αντίκτυπο. Αν και δεν έχουν σταματήσει οι τρομοκρατικές απόπειρες και επιθέσεις, αυτές είναι μικρότερης κλίμακας, δεν έχουν συνήθως σχέση με το Daesh και οι δράστες είναι ερασιτέχνες. Μία ακόμη σημαντική εξέλιξη είναι η καθυστέρηση και ο περιορισμός στη στρατολόγηση νέων τρομοκρατών.  

Υπάρχουν όμως και ανησυχίες και προκλήσεις για τις Αρχές Ασφαλείας. Για τον Καθηγητή Neumann  αυτές είναι οι ακόλουθες: 

  1. Οι επιστρέφοντες. Οι αλλοδαποί τρομοκράτες μαχητές που έχουν επιστρέψει μπορούν να αποτελέσουν σημαντική απειλή, κυρίως επειδή λόγω της εμπειρίας τους στη μάχη μπορούν να συντονίσουν και να εκπαιδεύσουν τους ριζοσπαστικοποιημένους και να καταστήσουν επαγγελματικές και οργανωμένες τις επιθέσεις.  
  1. Η υποκίνηση των επιθέσεων. Το Daesh εξακολουθεί να δίνει έμφαση  στην υποκίνηση ανάληψης δράσης και διεξαγωγής επιθέσεων από δράστες που δεν είναι απαραίτητα οργανωμένοι και δεν έχουν πρόσβαση σε οπλισμό.  
  1. Νέοι δράστες και τακτικές. Πραγματοποιείται συστηματική κινητοποίηση των γυναικών, καθώς και έγκριση για την άμεση συμμετοχή τους σε επιθέσεις. Μια δεύτερη δεξαμενή είναι οι ποινικοί εγκληματίες, οι οποίοι μέσα από τη συμμετοχή τους στην τρομοκρατική δράση αναζητούν την εξιλέωση από το παρελθόν και τη νομιμοποίηση τους. Η τρίτη κατηγορία είναι οι μιμητές, αλλά και οι άνθρωποι που έχουν ψυχολογικά προβλήματα.  
  1. Επισωρευτική ή αντανακλαστική ριζοσπαστικοποίηση. Ο ισλαμιστικός και ο ακροδεξιός εξτρεμισμός και η τρομοκρατία δεν είναι δύο ξεχωριστά φαινόμενα, αλλά ένας φαύλος κύκλος γενικότερης πόλωσης στις δυτικές κοινωνίες που οδηγεί στην τρομοκρατία και στη βία. Οι εξτρεμισμοί συνδέονται και ο ένας απαντά και τροφοδοτεί τον άλλον.  

Καταληκτικά ο Peter Neumann  τόνισε πως οι Αρχές Ασφαλείας και οι σχεδιαστές πολιτικής στην Ε.Ε. θα πρέπει να δώσουν έμφαση: α) στα ισλαμιστικά τρομοκρατικά δίκτυα και όχι απομονωμένα στις οργανώσεις β) στους επιστρέφοντες γ) στην αντιμετώπιση των νέων απειλών και δ) στην διαχείριση των καταστάσεων πόλωσης. Με την ολοκλήρωση της παρουσίασης ακολούθησε συζήτηση με τους συμμετέχοντες που συντόνισε ο Γενικός Διευθυντής του ΕΛΙΑΜΕΠ Δρ Θάνος Ντόκος.