Συχνά η αναζήτηση ευθυνών είναι ένας εύσχημος τρόπος για να αποποιηθεί κάποιος τις δικές του ευθύνες και να τις αποδώσει κάπου αλλού. Σε ορισμένες περιπτώσεις, όμως, ο αντικειμενικός επιμερισμός των ευθυνών μπορεί να αποδειχθεί εξαιρετικά χρήσιμος, στην προσπάθεια να ξεκαθαρίσει ένα ιδιαίτερα θολό τοπίο και να αναζητηθούν ρεαλιστικές λύσεις. Σχετικά με την προσφυγική-μεταναστευτική κρίση, ασφαλώς υπάρχουν ευθύνες στην ελληνική πλευρά για κακούς χειρισμούς στη διαχείριση του προβλήματος. Προκάλεσε, όμως, η Ελλάδα την προσφυγική κρίση;
Ας δούμε τις χώρες προέλευσης των προσφύγων: Συρία, Ιράκ, Αφγανιστάν. Στη Συρία, εκτός από το καθεστώς Ασαντ και ακραίες ομάδες της αντιπολίτευσης, μέρος της ευθύνης φέρουν οι ΗΠΑ, η Ρωσία και η Σαουδική Αραβία για τον πολυεπίπεδο ρόλο τους, αλλά και ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες για την επιμονή τους σε ακραίες θέσεις σχετικά με τον τερματισμό της σύγκρουσης. Η δε Τουρκία, θύμα και αυτή της προσφυγικής κρίσης, συνέβαλε όμως στην κλιμάκωση της συριακής τραγωδίας. Στο Ιράκ, και ιδιαίτερα για τη γιγάντωση του λεγόμενου «Ισλαμικού Κράτους», η ευθύνη βαρύνει άμεσα τις ΗΠΑ, τόσο για την επίθεση εναντίον του Ιράκ (2003) όσο και για τη διαδικασία «απο-μπααθοποίησης», που ακολούθησε και έσπρωξε σημαντικό αριθμό έμπειρων στρατιωτικών στην αγκαλιά των ανταρτών και των τζιχαντιστικών οργανώσεων. Αξίζει δε να θυμηθούμε ότι και την εποχή εκείνη η Ευρώπη είχε διχαστεί και ότι ένθερμοι υποστηρικτές της άφρονος πολιτικής Μπους ήταν όλες εκείνες οι χώρες της πρώην Ανατολικής Ευρώπης που σήμερα προωθούν με επιμονή, που αγγίζει στα όρια του φανατισμού, πολιτικές κλεισίματος των συνόρων και εξοστρακισμού της Ελλάδας από τη Συνθήκη Σένγκεν.
Αλλά και στο Αφγανιστάν δεν είναι βεβαίως άμοιρες ευθυνών οι ΗΠΑ, και πριν από εκείνες η ΕΣΣΔ, ενώ το Πακιστάν κάνει εισαγωγές-εξαγωγές ισλαμικού φανατισμού από και προς το Αφγανιστάν και εξαγωγές οικονομικών μεταναστών προς την Ευρώπη. Τέλος, στη Λιβύη, αφετηρία της έτερης κεντρικής μεταναστευτικής ροής προς την Ευρώπη, είναι βαρύτατες οι ευθύνες μεγάλων ευρωπαϊκών χωρών, αλλά και των ΗΠΑ, που μετέτρεψαν τη χώρα σε αποτυχημένο κράτος και εξαγωγέα αστάθειας προς όλες τις κατευθύνσεις. Αν δε πάει κανείς λίγο πιο πίσω στην Ιστορία και αναζητήσει τις ευθύνες των πρώην αποικιακών δυνάμεων, ο ρόλος της Ελλάδας είναι ενδεχομένως λιγότερο σημαντικός από αυτόν της Γαλλίας, του Βελγίου ή της –ενοχλημένης από τις προσφυγικές/μεταναστευτικές ροές– Βρετανίας.
Γενικό συμπέρασμα: η Ευρώπη (και ιδιαίτερα ορισμένες μεγάλες χώρες) έχει σημαντικές ευθύνες για τη σημερινή προσφυγική κρίση. Ομως, το παιγνίδι απόδοσης (ή μετατόπισης) ευθυνών μπορεί να έχει ψυχοθεραπευτικές επιπτώσεις, αλλά δεν επιλύει τα πραγματικά προβλήματα. Η λύση στο μεταναστευτικό πρέπει να αντιμετωπίζει ικανοποιητικά όλες τις διαστάσεις του προβλήματος: ανθρωπιστική υποχρέωση, κοινωνική συνοχή, ασφάλεια. Χρειάζεται έλεγχος των εξωτερικών συνόρων με ευρωπαϊκές δυνάμεις, καταμερισμός των βαρών, πολιτικές ένταξης και αποτελεσματική εξωτερική πολιτική έναντι τρίτων μερών. Αλλά κυρίως απαιτείται βούληση να δράσουμε ενιαία ως Ε.Ε. Μονομερείς πολιτικές τύπου Βίσεγκραντ θα υποσκάψουν περαιτέρω τα θεμέλια μιας Ευρώπης που ήδη κλονίζεται.
Πηγή: Καθημερινή