Το μικρό αλλά εξαιρετικά περιεκτικό βιβλίο του Κ. Φίλη, στην πολύ καλή σειρά «Μικρών Εισαγωγών» του εκδοτικού οίκου Κ. Παπαδόπουλου, ασχολείται με τους κυριότερους λόγους υποχρεωτικής μετακίνησης των λαών, με την Ευρώπη, τις ανακατατάξεις στη Μέση Ανατολή, τους σημαντικότερους παίκτες και τα συμφέροντά τους, με ιδιαίτερη αναφορά στην περίπτωση του Ισλαμικού Κράτους και με τη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης από την Ευρώπη.

Σύμφωνα με τον συγγραφέα, πολλές από τις περιοχές που δημιουργούν πρόσφυγες και μετανάστες βρίσκονται λίγο μακρύτερα ή κοντύτερα, αλλά πάντως στην ευρωπαϊκή περίμετρο. Η ζώνη μεταξύ Αφγανιστάν-Πακιστάν και Υποσαχάριας Αφρικής είναι γεμάτη από ασταθή καθεστώτα, αυταρχικές κυβερνήσεις, αποτυχημένα κράτη, ενώ δεν αποκλείονται νέες συγκρούσεις λόγω αποσταθεροποιητικών τάσεων. Οπου συναντώνται οι εισοδηματικές ανισότητες με διεφθαρμένες κυβερνήσεις και εφόσον η κοσμικότητα ή ο αραβικός εθνικισμός έχουν εκλείψει, με τη θρησκευτική (μουσουλμανική) ταυτότητα να κυριαρχεί των υπολοίπων αυτοπροσδιορισμών, οι πιθανότητες ριζοσπαστικοποίησης μέρους της κοινωνίας πολλαπλασιάζονται.

Το Ι.Κ. στις διάφορες εκφάνσεις του έχει ριζώσει εδώ και καιρό σε μια εκτεταμένη ζώνη από το Αφγανιστάν μέχρι τη Βόρεια Αφρική και από το Πακιστάν μέχρι τη Νιγηρία, υπονομεύοντας καθεστώτα, ορίζοντας την πολιτική ατζέντα και εδραιώνοντας συνθήκες αστάθειας. H επιτυχία του αποδίδεται στην έλξη που προκαλεί η ιδεολογία που πρεσβεύει, την αυξημένη οικονομική ισχύ, τις στρατιωτικές επιτυχίες, τις πρωτοφανείς βιαιοπραγίες που τρομοκρατούν τους αντιπάλους του, τη χρήση Διαδικτύου και μέσων κοινωνικής δικτύωσης για τη διάδοση της προπαγάνδας του, τη λήψη οικονομικής βοήθειας για την εξυπηρέτηση των σκοπών και συμφερόντων του, την πρόκληση δέους μέσα από πραγματικά και υποτιθέμενα επιτεύγματα στα πεδία των μαχών και τον προσηλυτισμό και στρατολόγηση νέων μελών.

Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα είναι η αναφορά στο εξάγωνο (πρόσληψης) φόβου: (α) σημαντικός βαθμός έκθεσης στην τρομοκρατία, (β) διασύνδεση τρομοκρατίας-προσφυγικών/μεταναστευτικών ροών, (γ) ταύτιση τρομοκρατίας-Ισλάμ, (δ) αίσθηση ότι οι αριθμοί δεν είναι διαχειρίσιμοι και πως η ενσωμάτωσή τους στην οικονομική δραστηριότητα θα γίνει εις βάρος των γηγενών, (ε) ανησυχία για την απροσδιόριστη κατάληξη που μπορεί να έχει η ένταξή τους στο κοινωνικό σύνολο (γκετοποίηση- ριζοσπαστικοποίηση), (στ) αγωνία για δημογραφική αλλοίωση της Ευρώπης λόγω γηρασμένου πληθυσμού και υπογεννητικότητας.

Εκτεθειμένοι

Ο Κ. Φίλης εκτιμά ότι για αρκετό καιρό θα παραμείνουμε εκτεθειμένοι απέναντι στην απρόβλεπτη απειλή της τρομοκρατίας και άλλους αντισυμβατικούς κινδύνους, ενόσω χαμηλό βιοτικό επίπεδο, κακή διακυβέρνηση, παρασιτικές ελίτ, κατάρρευση διοικητικών δομών και κατακερματισμός, αστάθεια και εύθραυστες ισορροπίες, θα χαρακτηρίζουν αρκετές περιοχές του πλανήτη, διατηρώντας τις αιτίες απήχησης εξτρεμιστικών τάσεων.

Εξαιρετικά χρήσιμο, και συμπληρωματικό του προηγούμενου πονήματος, το βιβλίο του Τριαντάφυλλου Καρατράντου αναφέρεται όχι μόνο στα αίτια του ισλαμιστικού εξτρεμισμού, αλλά και στους πιθανούς τρόπους αντιμετώπισης του προβλήματος. Τα χαρακτηριστικά των νέων απειλών είναι η περιφερειακή δραστηριοποίηση, η ευέλικτη δομή, ο θρησκευτικός ριζοσπαστισμός, η εγκληματική χρηματοδότηση και η στρατολόγηση νέων. Οι απειλές οξύνονται από το γεγονός ότι αρκετοί μουσουλμάνοι που ζουν στην Ευρώπη, ιδιαίτερα μετανάστες 2ης και 3ης γενιάς, αισθάνονται ένα θεμελιακό διαχωρισμό της ταυτότητάς τους, ανάμεσα στην παραδοσιακή ισλαμική κουλτούρα των γονιών τους και στην κουλτούρα των πολυπολιτισμικών κοινωνιών όπου ζουν.

Το βιβλίο εξετάζει παράγοντες, μηχανισμούς και διαδικασίες ριζοσπαστικοποίησης, ζητήματα πολυπολιτισμικότητας, ενώ αναφορές γίνονται στη θεωρία της «στοχευμένης» ισλαμικής μετανάστευσης. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στην Ελλάδα, όπου σύμφωνα με έρευνα του Pew Research Center, το 2010 ο αριθμός των μουσουλμάνων ανερχόταν σε 610.000 ή 5,3% του συνολικού πληθυσμού (9η θέση στην Ε.Ε.). Παρά το ότι έχει υποστηριχθεί ότι στην Ελλάδα έχουν δημιουργηθεί υποδομές για τη στρατολόγηση, οικονομική υποστήριξη αλλά και μετακίνηση «αλλοδαπών μαχητών» από και προς την Ευρώπη, αποτελεί επιτυχία του ελληνικού κράτους το ότι δεν έχει αναπτυχθεί ακόμη η Μουσουλμανική Αδελφότητα στην Ελλάδα.

Αναφορά γίνεται σε πιθανά μέτρα για την αντιμετώπιση του προβλήματος σε επίπεδο Ε.Ε., με 4 βασικούς πυλώνες δράσης, ενώ, τέλος, στο πλαίσιο ανάλυσης περί προκλήσεων για την ελληνική ασφάλεια από ριζοσπαστικοποίηση και τρομοκρατία, ενδιαφέρουσα είναι η αναφορά στην εκτίμηση περί μη άμεσου κινδύνου για την Ελλάδα από το Ι.Κ., όπου χρησιμοποιείται και ο παραδοσιακός «μύθος» για τις «άριστες σχέσεις» της Ελλάδας με τις αραβικές χώρες. Ωστόσο, η Ελλάδα με τη σημαία της να συμπεριλαμβάνεται με άλλες 59 σε βίντεο του Ι.Κ. μετά τις επιθέσεις στο Παρίσι, έχει ενταχθεί από τους τρομοκράτες στην «Παγκόσμια Συμμαχία κατά του Ισλαμικού Κράτους», ενώ είχε συμπεριληφθεί και στους χάρτες του Ι.Κ. που απεικόνιζαν το χαλιφάτο που θα ένωνε τους μουσουλμάνους όλου του κόσμου.

Πηγή: Καθημερινή