Η διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης παρά τις δυσκολίες που παρουσιάζει, μπορεί, εύλογα, να αποτελεί πρότυπο για τις διαδικασίες ολοκλήρωσης που πραγματοποιούνται σε άλλα μέρη του κόσμου. Τέτοια περίπτωση αποτελεί η Νότια Ασία. Το ΕΛΙΑΜΕΠ διοργάνωσε κλειστή συζήτηση με τον Πρέσβη Mohamed Mijarul Quayes, Γενικό Γραμματέα του Υπουργείου Εξωτερικών της Λαϊκής Δημοκρατίας του Μπαγκλαντές, με θέμα τους τρόπους με τους οποίους η διαδικασία της ολοκλήρωσης στη Νότια Ασία συνάδει με την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση καθώς και τις συγκρίσεις που προκύπτουν.
Η ιστορία της περιοχής και τα επακόλουθά της
Η περιοχή που σήμερα ονομάζεται Νότια Ασία αποτελεί κατά κύριο λόγω την πάλαι πότε αποικιοκρατική Βρετανική Ινδία. Παρόλα’ αυτά, η ιστορία των κρατών που προέκυψαν μετά την αποχώρηση των Βρετανών, διαφέρει. Η Ινδία και το Πακιστάν κήρυξαν την ανεξαρτησία τους με διαφορά μίας ημέρας και είναι άμεσα παράγωγα των αντιαποικιοκρατικών αγώνων. Το Μπαγκλαντές αποσχίστηκε από το Πακιστάν το 1971 μετά από ένα σύντομο πόλεμο ανεξαρτησίας. Οι εν πολλής τραυματικές αυτές διαδικασίες αποτελούν, σύμφωνα με τον Πρέσβη, κομμάτι της πρόσφατης ιστορίας της περιοχής και έχουν σημαντική επίδραση σε κάθε προσπάθεια ολοκλήρωσης λειτουργώντας τόσο σαν εμπόδιο όσο και ως κινητήρια δύναμη. Το πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση έλαβε χώρα το 1985 με τη Διακήρυξη της Ντάκα μεταξύ των Μπαγκλαντές, Μπουτάν, Ινδίας, Μαλδίβων, Νεπάλ, Πακιστάν και Σρι Λάνκας, όμως, η συνεργασία στην περιοχή παραμένει “ζηλευτά εθνικιστική”.
Το πρότυπο της ΕΕ
Η σταδιακή εξέλιξη της Ευρώπης από την ανάπτυξη του συστήματος των κρατών με τη Συνθήκη της Βεστφαλίας μέχρι τη σημερινή Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί ένα ιδανικό παράδειγμα ολοκλήρωσης που ξεπέρασε το δύσκολο ιστορικό παρελθόν και τις δυσκολίες που παρουσιάζει το «Ευρωπαϊκό εγχείρημα» κατά τη διάρκεια των χρόνων. Από την οπτική γωνία του εξωτερικού παρατηρητή, η ανάπτυξη της ΕΕ αποτελεί ένα μοντέλο που μπορεί να προσαρμοστεί σε άλλα μέρη του κόσμου συμπεριλαμβανομένης και της Νότιας Ασίας. Υπάρχουν διαφορετικά μαθήματα που μπορεί να πάρει κανείς από τη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης:
a) Η Ιστορία δε στέκεται εμπόδιο στην πρόοδο προς την αυξημένη συνεργασία και ολοκλήρωση.
b) Η ολοκλήρωση πρέπει να προκύπτει ως μία οργανική διαδικασία.
c) Η έννοια της ‘μοιρασμένης κυριαρχίας’ και του ευρωπαϊκού acquis communautaire είναι δύο νεωτερισμοί που επέτρεψαν να εξελιχθεί η διαδικασία της ολοκλήρωσης και μπορεί να αντιγραφούν.
d) Η προώθηση της «Ευρώπης των Περιφερειών» αποτελεί μία συλλογική ευρωπαϊκή εγγύηση για την προστασία των πολιτισμών και των εθνοτήτων της Ευρώπης, που εγγυάται, ειδικά στα μικρότερα έθνη, ότι θα συνεχίσουν να έχουν φωνή και παρουσία στο πλαίσιο του Κοινοτικού συστήματος.
Έχει μέλλον η ολοκλήρωση της Νότιας Ασίας;
Είναι απαραίτητο για την περιοχή να διανύσει την απόσταση που θα την οδηγήσει σε μία συμφωνία ελεύθερου εμπορίου και τελικά σε μία οικονομική ένωση. Με το παράλληλο μονοπάτι της πολιτικής ολοκλήρωσης να παραμένει υπανάπτυκτο, το παράδειγμα της Ευρώπης είναι εφαρμοστέο και εδώ, τόσο με τις θετικές του απόψεις με τις ανθρωπιστικές αξίες που βρίσκονται στον πυρήνα της όσο και με τις αρνητικές, με το δημοκρατικό έλλειμμα που το χαρακτηρίζει. Η Νότια Ασία βρίσκεται στην κατεύθυνση της ολοκλήρωσης, τουλάχιστον σε οικονομικούς όρους. Η πολιτική ολοκλήρωση στη Νότια Ασία, παρόλο που είναι απομακρυσμένο εγχείρημα, μπορεί να καταστεί δυνατή στο ευρύτερο πλαίσιο του μετα-κοινωνικού κράτους, την ανάπτυξη της κοινωνίας πολιτών και τις απαραίτητες ασφαλιστικές δικλίδες για τους λιγότερο επικρατούντες πολιτισμούς.