Δεδομένου του ειδικού βάρους της Κίνας ως ανερχόμενη γεωπολιτική και οικονομική δύναμη στη διεθνή σκηνή, το Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ) διοργάνωσε διμερή συνάντηση στρατηγικού διαλόγου με το κινεζικό Eρευνητικό ινστιτούτο Shanghai Institute for International Studies (SIIS) με θέμα «Σχέσεις Κίνας-Ευρωπαϊκής Ένωσης». Ομιλήτρια ήταν η Καθηγήτρια Yu Xintian, Διευθύντρια Ακαδημαϊκής Επιτροπής του Ινστιτούτου. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα 30 Μαρτίου 2009, στα Γραφεία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (Αμαλίας 8, 1ος όροφος).
Συνεχίζοντας την διαρκή οικονομική ανάπτυξη σε συνδυασμό με την αχανή επικράτεια της, τη μακρά ιστορία και τον μεγάλο πληθυσμό της, η Κίνα αναδείχθηκε σταδιακά ως μια ηγετική δύναμη στον παγκόσμιο χάρτη. Η εξωτερική πολιτική της Κίνας στον 21ο αιώνα διαμορφώθηκε από δυο τάσεις. Ως αναδυόμενη δύναμη, η Κίνα διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην παγκόσμια ειρηνική ανάπτυξη που επηρεάζει ισοδύναμα την εσωτερική και εξωτερική πολιτική της. Από την άλλη, πρέπει να αντιμετωπίσει τις παγκόσμιες αντιλήψεις που θέλουν την Κίνα μια «αναδυόμενη απειλή».
Σύμφωνα με την Καθηγήτρια Yu Xintian, αυτές οι τάσεις σκιαγραφούν μια σειρά από προτεραιότητες στην εσωτερική και εξωτερική πολιτική. Πρώτον, η Κίνα πρέπει να ξεκαθαρίσει στον υπόλοιπο κόσμο ότι δεν διεκδικεί ηγεμονικό ρόλο, αλλά τρόπους συνεργασίας μεταξύ των υπαρχόντων και αναδυόμενων δυνάμεων. Σε αυτό το πλαίσιο, πρέπει να αναζητήσει νέους τρόπους προσέγγισης και επιτυχημένα αποτελέσματα και για τις δύο πλευρές, ισορροπώντας μεταξύ εθνικών και παγκόσμιων συμφερόντων. Δεύτερον, η διαδικασία εκσυγχρονισμού της Κίνας είναι αλληλένδετη με τον κόσμο και η χώρα χρειάζεται να αναλάβει τις ευθύνες από αυτή τη διαδικασία και να παρέχει σε ολόκληρο τον κόσμο τις υπηρεσίες της, ανάλογα με τις δυνατότητες της.
Ωστόσο, ενώ η Κίνα μοιράζεται τις ίδιες αξίες με τον υπόλοιπο κόσμο, και πρώτιστα τις αξίες της ειρήνης, ανάπτυξης συνεργασίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου, δε συμφωνεί με την άποψη ότι υπάρχει ένας τρόπος διάδοσης και τήρησης αυτών των αξιών. Ακόμα περισσότερο, η Κίνα δε συμφωνεί με την άποψη ότι μπορεί να επιβληθεί κάποιος τέτοιος τρόπος στα κράτη. Συνολικά, η εξωτερική πολιτική της Κίνας έχει αλλάξει ώστε να υπηρετεί τα συμφέροντα των πολιτών της που βρίσκονται σε ολόκληρο τον κόσμο και όχι απλά το εθνικό συμφέρον.
Υπό αυτό το πρίσμα, οι απόψεις των Κινέζων σχετικά με τον κόσμο και την Ευρώπη είναι σημαντικές στη διαμόρφωση της Κινεζικής εξωτερικής πολιτικής. Για την ΕΕ ειδικά, και λόγω του αυξανόμενου ρυθμού εμπορικών συναλλαγών, οι Κινέζοι αντιμετωπίζουν τη σχέση ΕΕ-Κίνας πολύ φιλικά και θεωρούν ότι η ΕΕ παίζει σημαντικό ρόλο παγκόσμιο πολιτικό και οικονομικό σύστημα. Ωστόσο, πάνω από το 75% των Κινέζων θεωρεί ότι δεν υπάρχει αρκετή κατανόηση μεταξύ αυτών και των Ευρωπαίων. Αυτό είναι πρόβλημα το οποίο πρέπει να λυθεί για να βελτιωθούν περαιτέρω η Σινο-Ευρωπαϊκές σχέσεις. Λύση μπορεί να αποτελούν οι αυξημένες ανταλλαγές και οι επαφές σε ατομικό επίπεδο, παρά σε κυβερνητικό και διαμέσου των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Επιπλέον, υπάρχουν και κάποια ακόμα θέματα που πρέπει να επιλυθούν κατά τη γνώμη της Κινεζικής κοινής γνώμης, όπως το εμπάργκο όπλων, που δείχνει έλλειψη αμοιβαίας εμπιστοσύνης, το θέμα του Θιβέτ, το οποίο οι Κινέζοι θεωρούν πολύ σημαντικό και εσωτερικό. Ακόμη. Το θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο οποίο η Κίνα έχει παρουσιάσει σημαντική βελτίωση, παρότι χρειάζεται δουλειά ακόμα, ενώ στο θέμα της Ταϊβάν η Κίνα είναι έτοιμη να το επιλύσει στη βάση του δικαίου. Τέλος, πολλοί Κινέζοι θεωρούν ότι η ΕΕ αντιμετωπίζει την Κίνα με δύο μέτρα και δύο σταθμά, μιας και αναγνωρίζει τη Ρωσία ως μια οικονομία της αγοράς, αλλά όχι την Κίνα.
Συνολικά, οι σχέσεις Κίνας – ΕΕ είναι πολλά υποσχόμενες. Ωστόσο η κατανόηση των ανθρώπων είναι εύθραυστη, κάτι που μπορεί να αποτελέσει εμπόδιο στην περαιτέρω ενίσχυση των δεσμών. Γι’ αυτό και πρέπει να βελτιωθούν μέσω απευθείας ανταλλαγών, διαβούλευσης σε ευαίσθητα θέματα, μείωσης των συγκρούσεων και βαρύτητας σε κοινά συμφέροντα και αξίες.
Το Ινστιτούτο Διεθνών Σπουδών της Σαγκάης ιδρύθηκε το 1960 μετά από πρωτοβουλία του εκλιπόντος Πρωθυπουργού Zhou Enlai και αποτελεί ένα περιεκτικό ερευνητικό οργανισμό στις σπουδές διεθνούς πολιτικής, οικονομίας, στρατηγικής ασφάλειας και εξωτερικών σχέσεων της Κίνας. Είναι ένα από τα τρία μεγαλύτερα think –tank διεθνών σχέσεων της χώρας. Το Ινστιτούτο Διεθνών Σπουδών της Σαγκάης είναι αφοσιωμένο στη διαδικασία εκσυγχρονισμού της Κίνας και στην εξωστρέφεια και ανάπτυξη της Σαγκάης. Οι μελέτες περιοχών καλύπτουν κυρίως τις ΗΠΑ, Ιαπωνία, Ευρώπη, Ρωσία, την περιοχή Ασία – Ειρηνικού, την Κεντρική Ασία και τη Μέση Ανατολή και επικεντρώνονται στις σχέσεις των κυριότερων δυνάμεων με το ευρύτερο περιβάλλον της Κίνας. Στις 9 Ιανουαρίου 2008, το Ινστιτούτο Διεθνών Σπουδών της Σαγκάης συμπεριλήφθηκε στη λίστα με τα 10 κορυφαία think tank στον κόσμο (εκτός ΗΠΑ), ως το μοναδικό κινέζικο think tank, σε πρόσφατη έρευνα του Foreign Policy Research Institute (FPRI) με έδρα τη Φιλαδέλφεια.
Διαβάστε τη συνέντευξη του Καθηγητή Ye Jiang, Διευθυντή Ευρωπαϊκών Σπουδών του Ινστιτούτου.