Τις τελευταίες ημέρες η Ιρλανδική δημοσιονομική κρίση έχει δημιουργήσει τριγμούς στο οικοδόμημα της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης (ΟΝΕ), καταδεικνύοντας έτσι, ότι οι μετασεισμοί της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης που είχαν γίνει ιδιαίτερα αισθητοί στην Ευρώπη λίγους μήνες νωρίτερα, με αφορμή την ελληνική κρίση χρέους, θα επηρεάζουν τη διεθνή και Ευρωπαϊκή οικονομική και πολιτική σκηνή για αρκετό καιρό ακόμη. Στην προσπάθεια του Ελληνικού Ιδρύματος Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ) να συμβάλει στον δημόσιο διάλογο για την διερεύνηση των θεσμικών επιλογών για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κρίσης εντάσσεται και η παρουσίαση της ελληνικής έκδοσης του βιβλίου: «Μετά το Σεισμό – Οικονομική Κρίση και Θεσμική Επιλογή», την Πέμπτη 18 Νοεμβρίου, στο Αμφιθέατρο «Γ. Κρανιδιώτης» του Υπουργείου Εξωτερικών από τις εκδόσεις ΠΑΠΑΖΗΣΗ και το ΕΛΙΑΜΕΠ. Το βιβλίο παρουσίασαν ο κ. Στέφανος Μάνος (πρώην Υπουργός, Πρόεδρος ΔΡΑΣΗ), ο κ. Γιάννος Παπαντωνίου (πρώην Υπουργός, Πρόεδρος του Κέντρου Ερευνών Προοδευτικής Πολιτικής (ΚΕΠΠ), ο καθηγητής Λουκάς Τσούκαλης (Πανεπιστήμιο Αθηνών, Πρόεδρος ΕΛΙΑΜΕΠ) και ο καθηγητής Άντον Χέμερικ (Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ, πρώην Διευθυντής του Ολλανδικού Επιστημονικού Συμβουλίου για την Κυβερνητική Πολιτική (WRR), ο οποίος είναι και ένας από τους εκδότες του βιβλίου. Χαιρετισμό απεύθυνε ο πρέσβης της Ολλανδίας κ. Cornelis van Rij.
Όλοι οι ομιλητές συμφώνησαν ότι για να επιτευχθεί μια ταχεία και ομαλή έξοδος από την κρίση, αλλά και για να αποφευχθούν μελλοντικές οικονομικές κρίσεις, είναι ανάγκη να ενισχυθεί σημαντικά η διεθνής συνεργασία. Ωστόσο, οι ομιλητές διαφοροποιήθηκαν στις προτάσεις τους για τη θεσμική μορφή αυτής της συνεργασίας, ενώ υπήρξε και προβληματισμός για τους πολιτικούς περιορισμούς που πιθανόν να εμποδίσουν την επίτευξη μιας συνεργασίας ικανής να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της παγκόσμιας οικονομικής αλληλεξάρτησης.
Πιο συγκεκριμένα, την παρουσίαση ξεκίνησε ο κ. Χέμερικ, ο οποίος αναρωτήθηκε εάν αυτή η κρίση θα αποδειχθεί ιστορική, υπό την έννοια της αναμόρφωσης του επικρατούντος οικονομικό-πολιτικού δόγματος, όπως έγινε και με προηγούμενες σημαντικές κρίσεις. Αν και εκτίμησε πως βρισκόμαστε σε μια μεταβατική περίοδο, υποστήριξε ότι μέρος της λύσης θα είναι πιθανόν η υιοθέτηση ενός μοντέλου «ενσωματωμένης παγκοσμιοποίησης» όπου η άσκηση πολιτικής λαμβάνει σοβαρά υπόψη της τους περιορισμούς του παγκόσμιου περιβάλλοντος. Ειδικότερα για την Ευρώπη, ο κ. Χέμερικ πιστεύει ότι η θεσμική απάντηση στην κρίση δεν θα πρέπει να βασίζεται μόνο στη δημοσιονομική προσαρμογή, αλλά να δίνει έμφαση και στην ανάπτυξη και την βελτίωση της παραγωγικότητας. Μια τέτοια πορεία είναι δυνατή μέσα από μεγαλύτερη συνεργασία που όμως δεν θα βασίζεται σε αυστηρούς κανόνες, αλλά περισσότερο στην πολιτική ευχέρεια κινήσεων.
Επικεντρώνοντας στην ελληνική κρίση, ο κ. Μάνος υποστήριξε ότι αυτή δεν έχει να κάνει τόσο με τη διεθνή οικονομική κρίση, όσο με διαχρονικά και δομικά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας και του ελληνικού πολιτικού συστήματος. Ο κ. Μάνος πιστεύει ότι η Ελλάδα θα πρέπει να παραμείνει στην Ευρωζώνη, ωστόσο για να λειτουργήσει αποτελεσματικά η ΟΝΕ, χρειάζεται μεγαλύτερη συνεργασία. Σε αντίθεση με τον κ. Χέμερικ, ο κ. Μάνος υποστήριξε ότι η συνεργασία αυτή θα πρέπει να βασίζεται σε κανόνες δημοσιονομικούς και ρυθμιστικούς οι οποίοι θα πρέπει να είναι πολύ πιο αυστηροί, ενώ βασική προϋπόθεση για την επιτυχία της είναι η κατάργηση του κανόνα της ομοφωνίας στις Ευρωπαϊκές αποφάσεις.
Ο κ. Παπαντωνίου απέδωσε την κρίση κατά κύριο λόγο στις παγκόσμιες και Ευρωπαϊκές εμπορικές ανισορροπίες μεταξύ πλεονασματικών και ελλειμματικών χωρών και επιχειρηματολόγησε υπέρ της ενδυνάμωσης της διεθνούς συνεργασίας. Όπως και ο κ. Μάνος, ο κ. Παπαντωνίου υποστήριξε ότι η διεθνής συνεργασία θα ενδυναμωθεί μόνο μέσω της βελτίωσης των θεσμικών δομών της διακυβέρνησης. Ειδικότερα για την περίπτωση της Ευρώπης, ο κ. Παπαντωνίου, υποστηρίζει την ενδυνάμωση των υπερεθνικών θεσμών με σημαντικές αρμοδιότητες. Στο πλαίσιο αυτό, η αναβάθμιση της διακυβέρνησης της ΟΝΕ περνάει μέσα από την δημοσιονομική ένωση, την ενοποίηση του χρηματοπιστωτικού τομέα, τον υπερεθνικό συντονισμό των διαρθρωτικών αλλαγών σε εθνικό επίπεδο και την καθιέρωση ενός μόνιμου μηχανισμού διάσωσης με συγκεκριμένες και εκτενείς αρμοδιότητες.
Στην ομιλία του, ο κ. Τσούκαλης, όπως και ο κ. Χέμερικ, αναρωτήθηκε για τις συνέπειες της κρίσης για το οικονομικό-πολιτικό μοντέλο των επόμενων χρόνων. Αναδεικνύοντας την μεταβατική φύση της περιόδου που διανύουμε, και της ιδιάζουσας θέσης που βρισκόμαστε, ταλαντευόμενοι ανάμεσα στη συνειδητοποίηση των περιορισμένων διεξόδων που προσφέρει η πλήρης απελευθέρωση των αγορών, και την απόρριψη μιας επιστροφής στον κρατισμό, ο κ. Τσούκαλης δήλωσε αρκετά προβληματισμένος και αβέβαιος για τις μελλοντικές εξελίξεις. Αν και συμφώνησε με τους προηγούμενους ομιλητές για την αναγκαιότητα της ενδυνάμωσης της διεθνούς συνεργασίας, αμφισβήτησε την ικανότητα της πολιτικής να προσαρμοστεί σε συνθήκες έντονης διεθνούς αλληλεξάρτησης.