Η​​ Ευρώπη γιορτάζει τα εξήντα της χρόνια. Σαν μια όμορφη κυρία που είχε μεγάλες επιτυχίες στο παρελθόν, αλλά πέρασε δύσκολα τα τελευταία χρόνια και τώρα αντιμετωπίζει αυτήν τη σημαντική επέτειο με μια κρίση ταυτότητας. Υπάρχει ζωή μετά τα εξήντα; Και όπως συμβαίνει καμιά φορά με τις όμορφες κυρίες, ο ακριβής αριθμός των κεριών που καλείται να σβήσει δεν είναι σαφής. Εξαρτάται πώς μετράς. Η Ευρώπη γιορτάζει επισήμως τα εξήντα της γενέθλια, αλλά αν θεωρήσουμε ότι η ενοποιητική διαδικασία ξεκίνησε το 1950 με το σχέδιο Σουμάν έχει φτάσει αισίως τα 67. Να τα χιλιάσει εύχομαι, αν και η μακροημέρευση θα απαιτήσει δύσκολες αποφάσεις. Θα πρέπει να προσέξει την υγεία της και να διορθώσει πολλά στη καθημερινή της ζωή. Δεν θα αρκέσει ένα πιο έντονο μακιγιάζ ούτε και αισθητικές μικροεπεμβάσεις.

Τη χρειαζόμαστε την Ευρώπη όσο ποτέ άλλοτε. Σε έναν κόσμο που αλλάζει με ταχύτατους ρυθμούς και που το κέντρο βάρους μετακινείται συνεχώς προς Ανατολάς, οι ευρωπαϊκές χώρες μικραίνουν ολοένα σε σχετικά μεγέθη. Ο συνδυασμός δημογραφικών και οικονομικών εξελίξεων είναι καθοριστικός. Ακόμη και οι μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες δεν είναι πλέον μεγάλες στην παγκόσμια σκηνή. Και η γειτονιά της Ευρώπης είναι πολύ δύσκολη. Πολλά από τα γύρω σπίτια έχουν πάρει φωτιά. Καμιά ευρωπαϊκή χώρα δεν μπορεί πλέον να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά από μόνη της τις μεγάλες προκλήσεις της οικονομίας, του περιβάλλοντος και της ασφάλειας, χωρίς αυτό βεβαίως να σημαίνει ότι θα πρέπει να διαχειριστούν τα πάντα σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Θα μου πείτε ίσως κάποιοι ότι αυτό το παραμύθι το ακούμε χρόνια τώρα, αλλά όλο και λιγότεροι Ευρωπαίοι φαίνεται να το πιστεύουν. Ο λεγόμενος ευρωσκεπτικισμός ενισχύεται. Σίγουρα, υπήρξαν πολλά λάθη και τεράστιες αποτυχίες. Μερικά από τα βασικά δεδομένα πάνω στα οποία στηρίχτηκε η ευρωπαϊκή ενοποίηση για αρκετές δεκαετίες έχουν αλλάξει ριζικά. Δεν άλλαξαν όμως αντίστοιχα και οι πολιτικές που ακολουθούνται. Η Ευρώπη έγινε δυσκίνητη και τα διάφορα μέλη δεν συντονίζονται αρκετά μεταξύ τους. Οι αποκλίσεις εντός της Ευρώπης διευρύνθηκαν.

Οι μεγάλες επέτειοι προσφέρονται για απολογισμούς, αρκεί να συνοδεύονται από συγκεκριμένες πράξεις που λύνουν προβλήματα και διαμορφώνουν νέες προοπτικές. Εχουν δίκιο πολλοί Ευρωπαίοι να είναι δυσαρεστημένοι, ακόμη και αγανακτισμένοι. Σίγουρα όμως δεν φταίει για όλα η Ευρώπη. Προσφέρεται σαν ένας βολικός σάκος του μποξ, για να εκτονώνονται ανεύθυνοι πολιτικοί και δημαγωγοί. Και μετά μερικοί προσποιούνται έκπληξη όταν βλέπουν τα τραύματα στο πρόσωπό της. Το μέλλον της Ευρώπης θα κριθεί στις εθνικές πρωτεύουσες, σε κάποιες σίγουρα περισσότερο από άλλες, αλλά και στις μακρινές επαρχίες, πολύ λιγότερο στις Βρυξέλλες. Και μια που όλοι πια μιλάμε για τον κίνδυνο του λαϊκισμού, ας θυμηθούμε ότι ο λαϊκισμός δεν νικιέται με ξόρκια, αλλά μόνο με σοβαρή και επίπονη προσπάθεια να αντιμετωπίσεις τα αίτια που τον τρέφουν. Δεν γεννήθηκε από το τίποτα.

Το 2017 δεν είναι μόνο μια σημαντική επέτειος. Είναι και μια χρονιά κρίσιμων εκλογικών αναμετρήσεων. Εφόσον επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις, κυρίως στη Γαλλία γιατί στη Γερμανία το πιο πιθανό είναι να ανανεωθεί ο μεγάλος κυβερνητικός συνασπισμός ενδεχομένως με διαφορετικούς εσωτερικούς συσχετισμούς, θα μπορούμε πλέον να περιμένουμε συγκεκριμένες αποφάσεις για το πώς θέλουμε να είναι η Ευρώπη μετά τα εξήντα. Αρκεί να μη συμβιβαστούμε με την προοπτική της προϊούσας παρακμής.

Ταχύτεροι ρυθμοί ανάπτυξης και μείωση των ανισοτήτων, σε συνδυασμό με μέτρα που θα καθιστούν το ευρώ μακροπρόθεσμα βιώσιμο, θα πρέπει να είναι οι βασικές προτεραιότητες στην οικονομία. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να βρεθούν τρόποι για στενότερη συνεργασία μεταξύ των χωρών–μελών σε κρίσιμα θέματα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας. Είναι θέμα επιβίωσης. Στα εξήντα, δεν μπορείς πια να βασίζεσαι σε προστάτες ούτε και να φαντασιώνεσαι έναν κόσμο αγνό και ειρηνικό, που θα δώσει χώρο στη λεγόμενη ήπια ευρωπαϊκή δύναμη. Ο κ. Τραμπ, ο κ. Πούτιν, αλλά και οι κάθε λογής τζιχαντιστές, δεν επιτρέπουν την πολυτέλεια για τέτοιες φαντασιώσεις.

Εμείς εδώ στην Ελλάδα, με τα δικά μας πολλά προβλήματα και τη δύσκολη γειτονιά που μας έλαχε, χρειαζόμαστε την Ευρώπη πολύ περισσότερο από πολλούς άλλους. Οσοι προσποιούνται ότι δεν το καταλαβαίνουν, μιλώντας για μια περήφανη εθνική μοναξιά, δημαγωγούν ανεύθυνα. Η ευρωπαϊκή επιλογή της χώρας υπήρξε μια μεγάλη στρατηγική απόφαση. Στόχος μας θα πρέπει να είναι η επιστροφή, όσο πιο γρήγορα γίνεται, στην ευρωπαϊκή κανονικότητα. Θέλουμε να έχουμε ουσιαστικό λόγο στη διαμόρφωση της κοινής μας ευρωπαϊκής πορείας, αλλά απαραίτητη προϋπόθεση είναι να ανακτήσουμε τη χαμένη αξιοπιστία της χώρας. Αλλιώς δεν θα μας παίρνουν στα σοβαρά.

Χρόνια πολλά και πάλι. Και μην ξεχνάτε ότι ο έρωτας στα εξήντα είναι κάτι πολύ πιο σύνθετο και ουσιαστικό, αλλά χρειάζεται δουλειά.

Πηγή: Καθημερινή της Κυριακής