Η έγκριση –έστω και με ελαχίστη πλειοψηφία– του σχεδίου αναθεωρήσεως του τουρκικού συντάγματος κατά το δημοψήφισμα της 16ης Απριλίου προστίθεται στην μακρά σειρά εκλογικών επιτυχιών του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Ο πρόεδρος της Τουρκίας μπορεί πλέον να ισχυρισθεί ότι ο τουρκικός λαός αναδρομικώς επικύρωσε την ήδη ντε φάκτο από το 2014 συντελεσθείσα πολιτειακή μεταβολή. Η κατάργηση του υπάρχοντος συστήματος θεσμικών αντιβάρων στο τουρκικό σύνταγμα και η υποταγή όλων των κρατικών θεσμών στον πρόεδρο αναδεικνύει τον κ. Ερντογάν ως πρωταγωνιστή αλλά και ως μοναδικό υπεύθυνο των μελλοντικών εξελίξεων.

Δεν πρέπει να παραβλέπουμε βεβαίως ότι η προδημοψηφισματική εκστρατεία δεν διεξήχθη επί ίσοις όροις. Τούτο δεν οφείλεται μόνον στους ασφυκτικούς για την αντιπολίτευση όρους της καταστάσεως εκτάκτου ανάγκης, η οποία ισχύει με διαρκείς ανανεώσεις από την επαύριο του αποτυχόντος πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου και έχει οδηγήσει σε διώξεις και φυλακίσεις πολιτικών, δημοσιογράφων και διανοουμένων. Οφείλεται και στον ασφυκτικό κυβερνητικό έλεγχο της συντριπτικής πλειονότητος των ΜΜΕ, εντύπων και ηλεκτρονικών, τα οποία φαίνεται ότι έπαιξαν αποφασιστικό ρόλο, ώστε να γείρει η πλάστιγγα υπέρ του «ναι» στις ημιαστικές και αγροτικές περιοχές. Ακόμη και την ίδια την ημέρα του δημοψηφίσματος υπήρξαν υπόνοιες για την εγκυρότητα της διαδικασίας: Η απόφαση του Ανωτάτου Συμβουλίου Εκλογών να δεχθεί ως έγκυρα ψηφοδέλτια που βρέθηκαν στην κάλπη εντός ασφραγίστων φακέλων αναπόφευκτα αύξησε την ήδη κρατούσα δυσπιστία, η οποία αποτυπώθηκε και στην έκθεση της σχετικής επιτροπής παρατηρητών του ΟΑΣΕ.

Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ανέδειξε με τον εναργέστερο τρόπο όχι μόνον τον κατακερματισμό της τουρκικής κοινωνίας, αλλά και την πτωτική τάση της κατά τα άλλα ακόμη ισχυρής δημοτικότητος του κ. Ερντογάν. Ενώ οι δημοσκοπήσεις εντοπίζουν το ποσοστό των συντηρητικών θρησκευομένων πολιτών της χώρας περί το 65 τοις εκατό με αυξητικές δημογραφικές τάσεις, η συγκέντρωση ποσοστού 51,4 τοις εκατό στο δημοψήφισμα υπογραμμίζει την αποξένωση του κ. Ερντογάν από ικανό τμήμα συντηρητικών ψηφοφόρων. Ενδεικτική είναι και η επικράτηση του «όχι» και στις τρεις μεγαλύτερες πόλεις της Τουρκίας, Κωνσταντινούπολη, Άγκυρα και Σμύρνη. Αν η Σμύρνη υπήρξε πάντοτε προπύργιο της κεμαλιστικής αντιπολιτεύσεως, η επικράτηση του «όχι» σε Κωνσταντινούπολη και Άγκυρα αποτελεί πρωτοφανή αποτυχία για τον πρόεδρο της Τουρκίας.

Την επαύριο της νίκης του δημοψηφίσματος πολλοί αναμένουν κάποια βήματα καλής θελήσεως από τον κ. Ερντογάν. Η αλήθεια είναι ότι η επικράτηση του «όχι» θα οδηγούσε πιθανότατα σε περαιτέρω όξυνση της πολιτικής αντιπαραθέσεως και πρόωρες εκλογές. Η έγκριση του νέου συντάγματος θα μπορούσε επομένως να προσφέρει μια ευκαιρία υφέσεως των πολιτικών αντιπαραθέσεων. Λυδία λίθο των προθέσεων, ωστόσο, θα αποτελέσει η απόφαση της κυβερνήσεως για την παράταση ή μη του καθεστώτος εκτάκτου ανάγκης που λήγει εντός Απριλίου. Η παράταση της καταστάσεως εκτάκτου ανάγκης θα σημάνει όχι μόνον την παράταση της αναστολής προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των εγγυήσεων του κράτους δικαίου, αλλά και την συνέχιση του κλίματος πολώσεως.

Το ίδιο το μόλις εγκριθέν σχέδιο συντάγματος προβλέπει μεταβατική περίοδο δύο ετών ως την 3η Νοεμβρίου 2019, οπότε και θα λάβουν χώρα ταυτοχρόνως οι κοινοβουλευτικές και προεδρικές εκλογές. Τα προβλήματα της Τουρκίας είναι πολλά, και η θεσμική υποδομή της χώρας για την αντιμετώπισή τους θα είναι πιο εξασθενημένη από ποτέ. Η νίκη του κ. Ερντογάν βραχυπρόθεσμα απoτρέπει μεν μια κυβερνητική κρίση, μεσοπρόθεσμα δυσκολεύει δε την αντιμετώπιση των σοβαρών πολιτικών και οικονομικών προβλημάτων της χώρας.

Πηγή: Καθημερινή