Το Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ) διοργάνωσε διάλεξη με ομιλητή το Γενικό Γραμματέα Δημόσιας Τάξης Πρέσβη κ. Κωνσταντίνο Μπίτσιο. Η διάλεξη πραγματοποιήθηκε την Τρίτη 22 Σεπτεμβρίου 2009 στα γραφεία του ΕΛΙΑΜΕΠ.
Το ζήτημα της μη νόμιμης μετανάστευσης έχει αναδειχθεί τo τελευταίο διάστημα ως ένα μείζον πολιτικό θέμα με έντονες οικονομικές και κοινωνικές προεκτάσεις για την Ελλάδα. Στη συζήτηση παρατέθηκαν ορισμένα βασικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ελλάδα στη διαχείριση και τον έλεγχο της ροής των μεταναστών, με επίκεντρο την είσοδο από τα ανατολικά σύνορα της χώρας.
Για την αντιμετώπιση του ζητήματος της μη νόμιμης μετανάστευσης προβλήματος η ελληνική μεταναστευτική πολιτική τείνει να επικεντρωθεί σήμερα σε δύο άξονες. Σε εθνικό επίπεδο ξεκινά μια προσπάθεια ενίσχυσης του ποσοστού εκούσιου επαναπατρισμού των παράνομα διαμενόντων ενώ παράλληλα επιχειρείται αποτροπή της παράνομης εισόδου νέων μεταναστών. Για την επίτευξη του δεύτερου αυτού στόχου – της αποτροπής δηλαδή της παράνομης εισόδου – βασική προϋπόθεση για την Ελλάδα αποτελεί η ύπαρξη συνεργασίας με την Τουρκία, ζήτημα που συχνά αποτελεί σημείο τριβής μεταξύ των δύο χωρών.
Η ενίσχυση του συστήματος απόδοσης ασύλου αποτελεί επίσης προτεραιότητα της νέας μεταναστευτικής πολιτικής καθώς μέχρι σήμερα η απόδοση ασύλου είναι δυσανάλογη των αριθμών αιτήσεων ενώ όλη η διαδικασία παρουσιάζει σημαντικά προβλήματα. Για τον λόγο αυτό δημιουργήθηκαν πρόσφατα νέες επιτροπές ασύλου με αποκλειστική αρμοδιότητα τη διεκπεραίαιρέωση των αιτημάτων ασύλου. Η νέα αυτή, διαδικασία που όμως θεωρείται στην καλύτερη περίπτωση αμφιλεγόμενη από μεγάλο μέρος της ευρύτερης κοινωνίας των πολιτών που απασχολείται με το ζήτημα καθώς δεν φαίνονται να υπάρχουν οι ανθρώπινοι πόροι και οι κατάλληλες υποδομές για τη λειτουργία της. Εξάλλου η κατάργηση του δεύτερου βαθμού αίτησης για άσυλο και η αποχώρηση, κατόπιν αυτού, της Ύπατης Αρμοστείας από την εξέταση αιτήσεων πρώτου βαθμού θέτουν σημαντικά ερωτηματικά για το αν η νέα διαδικασία έχει πράγματι ως στόχο την αποτελεσματικότερη εξέταση των αιτήσεων ασύλου στη χώρα.
Σύμφωνα με το Γενικό Γραμματέα, η γεωγραφική θέση της Ελλάδας την καθιστά πρώτη χώρα εισόδου για σημαντικό αριθμό μεταναστών και αιτούντων άσυλο, κάτι που επιβαρύνει ιδιαίτερα το σύστημα διαχείρισης τόσο σε επίπεδο προϋπολογισμού όσο και σε επίπεδο ανθρώπινων πόρων. Η εφαρμογή της Συνθήκης του Δουβλίνου ΙΙ σχετικά με την εξέταση των αιτημάτων ασύλου από την πρώτη ασφαλή χώρα στην οποία εισέρχεται ο αιτών εμφανίζεται ιδιαίτερα προβληματική αφού δημιουργεί δυσανάλογες πιέσεις στις χώρες της Μεσογείου (συμπεριλαμβανόμενης) και της Ελλάδας. Φαίνεται δε, σύμφωνα με τον κ. Μπίτσιο, ότι οι χώρες της βόρειας Ευρώπης αδιαφορούν για το θέμα αφού δεν τις αγγίζει άμεσα.
Συνολικά, η Ελλάδα επιθυμεί να καταστήσει το ζήτημα της μη νόμιμης μετανάστευσης ως θέμα που πρέπει να αντιμετωπιστεί στο ευρωπαϊκό επίπεδο με κοινές πολιτικές των εταίρων της ΕΕ.
Συνολικά υπογραμμίζεται παράλληλα σε εθνικό επίπεδο η ανάγκη να αντιμετωπιστεί το ζήτημα της μη νόμιμης μετανάστευσης στην Ελλάδα με μία συνολική προσέγγιση που απαραίτητα περιλαμβάνει όχι μόνο την καλύτερη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών (νομίμων και μη) αλλά και την ενσωμάτωση μεταναστευτικών πληθυσμών που ήδη διαμένουν στη χώρα.