Αθήνα, 21 – 24 Νοεμβρίου 2005

Το ΕΛΙΑΜΕΠ διοργάνωσε το εκπαιδευτικό Σεμινάριο “Διασυνοριακή μετακίνηση προσώπων και ανθρώπινα δικαιώματα” σε στελέχη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Το σεμινάριο επικεντρώθηκε σε θέματα σχετικά με την νόμιμη και παράνομη μετανάστευση σε Ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στο υπάρχον νομοθετικό πλαίσιο και στις βασικές αρχές Διεθνούς και Ευρωπαϊκού δικαίου που αφορούν στα ανθρώπινα δικαιώματα των προσφύγων και γενικά υπηκόων τρίτων χωρών, όπως και στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα κράτη μέλη της Ε.Ε. Κατά την διάρκεια του σεμιναρίου συζητήθηκαν οι νέες προτάσεις για την καταπολέμηση του διασυνοριακού εγκλήματος εντός της Ε.Ε. και έγινε αναφορά σε πραγματικά περιστατικά προσφύγων και θυμάτων παράνομης μετανάστευσης.

Οι υπεύθυνοι του προγράμματος, Δρ. Ρουμπίνη Γρώπα και Δρ. Άννα Τριανταφυλλίδου, Επιστημονικοί Συνεργάτες του ΕΛΙΑΜΕΠ με την συνεργασία της κας Θεοφανίας Αντωνίου, υποψήφιας διδάκτορος στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, ξεκίνησαν το σεμινάριο με μια συνολική παρουσίαση των παραγόντων που οδηγούν στην μετανάστευση, στις προκλήσεις της και στα κρίσιμα ζητήματα με τα οποία σχετίζεται (όπως το θέμα του ασύλου, της ένταξης στην χώρα υποδοχής, κτλ), και στην σχέση μεταξύ ασφάλειας και διασυνοριακής μετακίνησης υπό το πρίσμα της λαθρομετανάστευσης, της διακίνησης λευκής σαρκός, της τρομοκρατίας, κτλ.

Στη συνέχεια, το σεμινάριο επικεντρώθηκε σε θέματα παγκόσμιου και περιφερειακού ενδιαφέροντος σχετικά με την αρχή της μη διάκρισης, τη δράση των Ηνωμένων Εθνών και του Συμβουλίου της Ευρώπης για τους πρόσφυγες. Συγκεκριμένα, ο αναπληρωτής καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και αντιπρόεδρος της Επιτροπής του ΟΗΕ για την Εξάλειψη των Φυλετικών Διακρίσεων, Λίνος-Αλέξανδρος Σισιλιάνος ανέλυσε την αρχή της μη διάκρισης όπως αυτή έχει διευκρινιστεί μέσα από τις οδηγίες της Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για την Εξάλειψη των Φυλετικών Διακρίσεων. Η κα Μαρία Σταυροπούλου, Νομική Σύμβουλος της Ύπατης Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες στην Αθήνα (UNHCR) επικεντρώθηκε στις βασικές αρχές του διεθνούς δικαίου που αφορά τους πρόσφυγες, στα δικαιώματα τους, στις υποχρεώσεις της ΕΕ απέναντι τους και στην παγκόσμια δράση του UNHCR. Η Δρ. Δέσποινα Χατζηβασιλείου, Επικεφαλής του Τμήματος Εποπτείας του Συμβουλίου της Ευρώπης, αναφέρθηκε εκτενώς στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, όσον αφορά τους παράνομους μετανάστες και τους αιτούντες άσυλο.

Το σεμινάριο συνεχίστηκε με έμφαση στην Ευρωπαϊκή πολιτική για το άσυλο και τη μετανάστευση. Ο κ. Βασίλης Χατζόπουλος, επισκέπτης καθηγητής στο Κολέγιο της Ευρώπης στην Bruges και επίκουρος καθηγητής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης επικεντρώθηκε στο Ευρωπαϊκό κοινοτικό δίκαιο και ειδικότερα στις θεωρήσεις αδειών εισόδου στην περιοχή που καλύπτεται από την συμφωνία του Σένγκεν, την μετανάστευση και το άσυλο. Oι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, Δρ. Ελένη Ξανθάκη και Δρ. Κωνσταντίνος Στεφάνου, παρουσίασαν μια πρόταση για ένα Ευρωπαϊκό Ποινικό Μητρώο για την αντιμετώπιση του διασυνοριακού εγκλήματος και για μια Ευρωπαϊκή βάση δεδομένων η οποία θα προσφέρει την σχετική πληροφόρηση και συνεργασία στις εθνικές αρχές των Κρατών Μελών με στόχο την πάταξη του οργανωμένου εγκλήματος στα κράτη-μέλη της ΕΕ.

Τέλος, εκπρόσωποι Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων που δραστηριοποιούνται στην προστασία ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών, παρουσίασαν πραγματικές ιστορίες από πρόσφυγες που φτάνουν στην Ευρώπη, καθώς και από θύματα παράνομης διακίνησης. Η Δρ. Ναντίνα Χριστοπούλου, συνεργάτης του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες, παρουσίασε ιστορίες προσφύγων στην Ελλάδα και την αντιμετώπισή τους από τις ελληνικές αρχές, ενώ η κοινωνική ανθρωπολόγος κα. Μαρίνα Θωμοπούλου από τους «Γιατρούς του Κόσμου» αναφέρθηκε σε θέματα παράνομης διακίνησης λευκής σαρκός και στην συνεργασία Ελλάδας-Τουρκίας για την υποστήριξη θυμάτων, για την δημιουργία ξενώνων, κτλ . Ο γιατρός και μέλος της οργάνωσης Act Up Δρ. Κωνσταντής Καμπουράκης, αναφέρθηκε σε θέματα δημόσιας και ατομικής υγείας που σχετίζονται και με το φαινόμενο της μετανάστευσης. Το σεμινάριο έκλεισε η κα. Καλλιόπη Στεφανάκη, επιστημονική συνεργάτης στο Συνήγορο του Πολίτη και ειδική σε θέματα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, αναλύοντας τις αρμοδιότητες και τη δραστηριότητα του κορυφαίου αυτού θεσμού σχετικά με τους μετανάστες και τους πρόσφυγες στην Ελλάδα.

Το σεμινάριο αυτό, κατέδειξε τις αδυναμίες του υφιστάμενου νομικού πλαισίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στην Ελλάδα σχετικά με τις νόμιμες και μη μετακινήσεις πληθυσμών. Παράλληλα, υπογράμμισε την ανάγκη για περαιτέρω και καλύτερο συντονισμό και συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ, με τους διεθνείς οργανισμούς αλλά και με τις χώρες προέλευσης μεγάλων μεταναστευτικών ρευμάτων, για την επιτυχή αντιμετώπιση σημερινών και μελλοντικών προκλήσεων σε θέματα σεβασμού ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ασφάλειας.