Το ΕΛΙΑΜΕΠ και το Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών διοργάνωσαν συζήτηση στρογγυλής τραπέζης με θέμα: «Η Διακυβέρνηση της Μετανάστευσης» που πραγματοποιήθηκε στις 29 Νοεμβρίου 2012, με ομιλητές: Eda Gemi (Επιστημονική συνεργάτης, ΕΛΙΑΜΕΠ), François Heran (Διευθυντής, Διεθνές Ινστιτούτο Δημογραφικών Ερευνών), Αντιγόνη Λυμπεράκη (Καθηγήτρια, Πάντειο Πανεπιστήμιο Πολιτικών και Κοινωνικών Επιστημών) και Catherine Wihtol de Wenden, (Διευθύντρια, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, CNRS). Τη συζήτηση συντόνισε η Μαρία Κουρούκλη, Διευθύντρια σπουδών, Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή.

Ο Δρ François Héran μίλησε για τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η μεταναστευτική πολιτική στη Γαλλία, μέσα από σειρά παραδειγμάτων τα οποία απασχόλησαν τη γαλλική νομοθεσία τα τελευταία χρόνια. Η ομιλία του με τίτλο Η διακυβέρνηση της μετανάστευσης: μοντέλα και πραγματικότητες εστίασε ιδιαίτερα στον πολιτικό διάλογο για τη μετανάστευση στη Γαλλία, τον οποίο ο Δρ Héran χαρακτήρισε επιφανειακό και στερούμενο επαρκούς τεκμηρίωσης, καθώς και στα διάφορα επίπεδα λήψης αποφάσεων, όπου κυριαρχεί ένας διοικητικός κατακερματισμός των αρμοδιοτήτων που δεν που δεν κατάφερε να αντιμετωπίσει η πρόσφατη διοικητική συγχώνευση σε ένα Υπουργείο (μετανάστευσης). Κλείνοντας, ο Δρ Héran διέγνωσε στη Γαλλική περίπτωση τη βασική αντίφαση που επεσήμαναν και οι υπόλοιποι ομιλητές, αυτή μεταξύ της εθνικής κυριαρχίας και των δικαιωμάτων των μεταναστών.

Η Δρ Αντιγόνη Λυμπεράκη διερωτήθηκε σχετικά με την πρόκληση της μετανάστευσης στην εποχή της κρίσης. Ξεκίνησε θυμίζοντας ότι η μετατροπή της Ελλάδας σε χώρα υποδοχής μεταναστών μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα υπήρξε ξαφνική για την ελληνική πολιτεία και κοινωνία, είχε ωστόσο θετικά αποτελέσματα, καθώς η οικονομική ευμάρεια της περιόδου 1990-2005 οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη συνεισφορά των μεταναστών. Η Δρ Λυμπεράκη αναγνώρισε τις δυσκολίες που συνεπάγεται η κρίση για τους μετανάστες (εξαφάνιση θέσεων εργασίας, σκλήρυνση των πολιτικών, περιορισμός ανεκτικότητας), εκτίμησε ωστόσο ότι ακόμη κι αν ένα μέρος επιστρέψει στις χώρες προέλευσης, οι περισσότεροι μετανάστες θα παραμείνουν στην Ελλάδα. Τέλος, στη διάρκεια της ομιλίας της επισήμανε την αποτυχία διαμόρφωσης μιας συγκροτημένης μεταναστευτικής πολιτικής κατά την προηγούμενη περίοδο, ενώ τόνισε την αναγκαιότητά της σήμερα, που οι συνθήκες είναι όμως δυσμενέστερες.

Η κα Eda Gemi ασχολήθηκε με τη μετανάστευση ως ευκαιρία μετασχηματισμού του έθνους-κράτους, επικεντρώνοντας στην έννοια της Ιδιότητας του Πολίτη, την οποία, αφού σκιαγράφησε θεωρητικά στη διεθνή της διάσταση, εντόπισε στη συνέχεια στο ελληνικό πλαίσιο. Πιο συγκεκριμένα, στάθηκε στα δύο σημεία που απασχόλησαν τη δημόσια συζήτηση και κρίθηκαν πρόσφατα ως αντισυνταγματικά, σχετικά με την απόδοση της ελληνικής ιθαγένειας στους μετανάστες δεύτερης γενιάς και τη χορήγηση πολιτικών δικαιωμάτων στους επί μακρόν διαμένοντες στη χώρα. Η κα Γκέμι επισήμανε ότι η πρόσφατη απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας ουσιαστικά επαναφέρει το λεγόμενο ‘δίκαιο του αίματος’, αγνοώντας την πολυπολιτισμική πραγματικότητα και αποκλείοντας περίπου το 10% του πληθυσμού από την πολιτική συμμετοχή και ένα κοινό αίσθημα του ανήκειν, χαρακτηρίζοντας την ως μια προαναγγελθείσα τριπλή ήττα, για το πολιτικό σύστημα, το δημόσιο λόγο, και το μεταναστευτικό κίνημα.

Την εκδήλωση έκλεισε η εισήγηση της Δρ Catherine Wihtol de Wenden, με τίτλο Η υπηκοότητα εν κινήσει, που στοχάστηκε πάνω σε αναδυόμενες νομολογίες, πρακτικές και ιδέες οι οποίες στοιχειοθετούν προτάσεις για ένα νέο διεθνή κανόνα για την ελεύθερη κινητικότητα των ανθρώπων. Μεταξύ αυτών, εντόπισε την αποδόμηση της κλασσικής έννοιας της υπηκοότητας (που πλέον δε συναρτάται απόλυτα με την εθνικότητα), και κατά συνέπεια μία κίνηση από το δίκαιο του αίματος προς αυτό του εδάφους, αλλά και προς την αναγνώριση της διπλής υπηκοότητας, ενώ γενικεύονται οι άτυπες διεθνικές πρακτικές και ταυτότητες. Παράλληλα υπογράμμισε τη σχέση πολιτιστικού πλουραλισμού και δημοκρατίας, όπου η ανάδυση της ποικιλότητας (ως συνύπαρξη μεταξύ πολλαπλών ετεροτήτων) επαναδιατυπώνει το ζήτημα της κοινωνικής αλληλεγγύης. Επίκεντρο του προβληματισμού της δρ de Wenden η ιδιότητα του πολίτη, αντικείμενο διαρκούς διαπραγμάτευσης, με ορατή σήμερα την ανάγκη για μια σύγχρονη, χρηστική και ανθρώπινη επαναθεώρηση του περιεχομένου της.